Ένα από τα πιο όμορφα έθιμα των Χριστουγέννων, που συναντάμε σε όλο τον ελλαδικό χώρο, με αρκετές παραλλαγές από περιοχή σε περιοχή, κυρίως ως προς το περιεχόμενο. Είναι ένα ψωμί στρογγυλό, περίτεχνα διακοσμημένο. Σ’ άλλες περιοχές τα υλικά του, είναι τα βασικά υλικά του ψωμιού (αλεύρι, νερό αλάτι και προζύμι), σε άλλες όμως μπορεί να περιέχει μέλι, κανέλα, σουσάμι, ροδόνερο, αμυγδαλόψιχα, μαστίχα ή μαχλέπι.

Αν και το περίτεχνο στόλισμά του διαφέρει στην κάθε περιοχή, ένα είναι σίγουρο: τα υλικά με τα οποία γίνεται το στόλισμα είναι καρύδια και αμύγδαλα με το κέλυφός τους καθώς κι ένας μεγάλος σταυρός από ζυμάρι που το χωρίζει στα τέσσερα.

Σημαντική διαφορά επίσης αποτελεί ο χρόνος που κόβεται το χριστόψωμο στο κάθε σημείο της Ελλάδας. Υπάρχουν δύο κατηγορίες. Η μία αφορά τις περιοχές (π.χ. Επτάνησα) όπου το Χριστόψωμο κόβεται στο δείπνο της Παραμονής των Χριστουγέννων, συνοδευόμενο από εννέα νηστίσιμα φαγητά εκ των οποίων το ένα, είναι οπωσδήποτε ντολμαδάκια που συμβολίζουν το νεογέννητο Χριστό τυλιγμένο στα σπάργανα. Η άλλη κατηγορία αφορά τις περιοχές (π.χ. Στερεά Ελλάδα) όπου το Χριστόψωμο κόβεται ανήμερα των Χριστουγέννων στο μεσημεριανό τραπέζι. Μάλιστα σε κάποιες περιοχές βάζουν μέσα στο Χριστόψωμο και ένα νόμισμα, που φέρνει τύχη σε όποιον το βρει.

Διαφορές συναντάμε ακόμα και στην ονομασία του. Έτσι εκτός από Χριστόψωμο, λέγεται και ψωμί του Χριστού, Σταυροψώμι, Χριστοκουλούρα, Κουλούρα, Βλάχες ή Σταυροί.

Σε πολλές περιοχές της Στερεάς Ελλάδας, ο ιερέας το πρωί των Χριστουγέννων, μετά τη Θεία Λειτουργία, περνάει από τα σπίτια των πιστών και ευλογεί το Χριστόψωμο. Αυτό το έθιμο ονομάζεται « Ύψωμα του ψωμιού».

Όποιες κι αν είναι οι διαφορές του το έθιμο του Χριστόψωμου διατηρείται στα περισσότερα μέρη της πατρίδας μας ακόμη και στο εξωτερικό που ζουν Έλληνες και διατηρούν τα έθιμα του τόπου μας.

Αν αποφασίσετε φέτος να τηρήσετε το έθιμο, παραδοσιακή συνταγή θα βρείτε στο kopiaste.info

ΔΩΡΟ ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΟ της Ελένης Αποστολοπούλου - Hoek
Από το βιβλίο «Να τα πούμε; Να τα πείτε!»

Εδώ και πολλά χρόνια ο κόσμος γιόρταζε τα Χριστούγεννα με περισσότερη κατάνυξη. Σ’ ένα μακρινό χωριό, λοιπόν, ο παπάς έκανε κάθε χρόνο μια φάτνη στη μέση της εκκλησίας, την παραμονή των Χριστουγέννων.
Οι κάτοικοι πήγαιναν πρώτα πρώτα στην εκκλησία, για ν’ ακούσουν τη θεία λειτουργία, γονάτιζαν κι άναβαν το κεράκι τους μπροστά στη φάτνη. Κάθε κεράκι έπρεπε να σβήσει από μόνο του, λιώνοντας σιγά σιγά, γι’ αυτό γύρω από τη φάτνη ήταν αμέτρητα κεράκια, όσα και οι πιστοί, κι η εκκλησία λαμποκοπούσε κι έφεγγε σαν να ήταν ο ήλιος μέσα της. Όταν η λειτουργία τελείωνε, ο κόσμος πήγαινε στα γύρω κεντράκια, για να φάει και να πιει, να γλεντήσει τη χαρά του για τη γέννηση του Χριστού.
Οι χωριανοί άρχιζαν τις προετοιμασίες για τα Χριστούγεννα εβδομάδες πριν. Οι νοικοκυρές έψηναν κουλούρια, πίτες και γλυκά κι οι άντρες έβαφαν την πλατεία του χωριού, την εκκλησία και τα σπίτια τους. Ο παπάς με τα παιδιά του σχολείου και τους δασκάλους σκάλιζε τα ζώα της φάτνης στο ξύλο, τους τρεις μάγους, τους βοσκούς, το αστέρι, την Παναγία και το Χριστό.

Το βράδυ της παραμονής όλα ήταν έτοιμα κι οι άνθρωποι ντυμένοι τα καλά τους πήγαιναν στην εκκλησιά κι άφηναν μπροστά στη φάτνη ένα δώρο για το Χριστό, ό,τι μπορούσε ο καθένας.

Η Μαρία, που ήταν έξι χρονών, πήγαινε κι αυτή κάθε χρόνο με τους γονείς της στην εκκλησία κρατώντας το καλαθάκι με τα κουλούρια που είχε φτιάξει για το νεογέννητο Χριστό. Εκείνο το χρόνο, όμως, η μητέρα της αρρώστησε, κι ο πατέρας της ταξίδεψε σε μια μεγάλη πόλη για να βρει δουλειά και να τα βγάλει πέρα με τα φάρμακα και τα άλλα έξοδα. Ούτε δραχμή δεν τους περίσσευε, για ν’ αγοράσουν δώρο στο Χριστό.
Πώς να πάει στην εκκλησία η Μαρία με άδεια χέρια;
Την ώρα που χτύπησαν οι καμπάνες, η Μαρία μπήκε δειλά δειλά στην εκκλησία και κρύφτηκε πίσω από μια κολόνα. Δεν ήθελε να τη δει κανείς με τα χέρια αδειανά. Οι άλλοι προσκυνούσαν το Χριστό, άναβαν το κεράκι τους και του πρόσφεραν το δώρο τους.
Εκείνη γονάτισε κοιτάζοντας τη φάτνη από μακριά και ψιθύρισε:
- Αχ, Παναγίτσα μου, φέτος δε θα έρθω στη λειτουργία. Δεν έχω να χαρίσω τίποτε στο παιδί σου που γεννήθηκε. Η μητέρα μου αρρώστησε. Δεν έχουμε καθόλου χρήματα. Θα το εξηγήσεις στο Χριστό γιατί δεν του έφερα δώρο;

Ο κόσμος είχε αρχίσει να ψάλλει μαζί με τον παπά το «Χριστός γεννάται σήμερον». Τα μάτια της Μαρίας θόλωσαν από τα δάκρυα, βγήκε από την κρυψώνα της κι έτρεξε προς το σπίτι της. Δεν είχε κάνει ούτε τρία βήματα, όταν άκουσε πίσω της μια φωνή να τη ρωτάει:
- Γιατί κλαις, κοριτσάκι μου, μια τέτοια χαρούμενη μέρα;
Ήταν μια γριούλα με γλυκό πρόσωπο και μάτια γεμάτα καλοσύνη.
- Κλαίω, γιαγιάκα, γιατί δε μου περισσεύει ούτε μια δεκάρα, για ν’ αγοράσω ένα δώρο στο Χριστό.
- Γι’ αυτό κλαις, Μαρία; Ο Χριστός ευχαριστιέται και μόνο που τον σκέφτεσαι. Και μόνο που τον αγαπάς. Να, κοίταξε εκείνον το θάμνο με τα πράσινα φύλλα. Γιατί δεν κόβεις ένα μπουκέτο να του το πας;
Το κορίτσι σταμάτησε τα κλάματα, έσκυψε, κι άρχισε να κόβει ένα μπουκέτο από κλαδιά. Έκοψε αρκετά, ώσπου η αγκαλιά της δε χωρούσε πια άλλα.
- Φτάνουν αυτά, γιαγιάκα; ρώτησε τη γριούλα κοιτάζοντας πίσω της, αλλά εκείνη είχε εξαφανιστεί.

Η Μαρία με τα κλαδιά στην αγκαλιά της προχώρησε θαρρετά και μπήκε στην εκκλησία μ’ ένα χαμόγελο αγαλλίασης. Όλα έλαμπαν στο φως των κεριών. Ο κόσμος έψελνε με κατάνυξη. Περπάτησε πάνω στο κόκκινο χαλί που απλωνόταν μπροστά στη φάτνη κι απόθεσε το δώρο της.
- Κοιτάτε αυτό το κοριτσάκι, είπε χαμηλόφωνα μια γυναίκα. Φέρνει κλαδιά από θάμνους στο Χριστό. Και μη χειρότερα.

Όταν τελείωσε το τροπάριο ακούστηκαν ψίθυροι στην εκκλησία.

- Κοιτάξτε, κοιτάξτε τα κλαδιά των θάμνων!
Η Μαρία ήταν ακόμα γονατιστή με σταυρωμένα τα χέρια της. Ακούγοντας τις φωνές, σήκωσε το κεφάλι της τρομοκρατημένη και είδε τα κλαδιά, τα δικά της κλαδιά, να έχουν ανθίσει και να έχουν βγάλει κάτι όμορφα κόκκινα λουλούδια που έμοιαζαν με αστέρια.

- Μα τι έγινε;
- Θαύμα!
- Ήτανε θάμνοι κι έβγαλαν λουλούδια!
Ο παπάς και το πλήθος γονάτισαν μπροστά στη φάτνη, δοξολογώντας το Χριστό γι’ αυτό το ανεξήγητο φαινόμενο.
Η γριούλα – ποια να ‘ταν άραγε; – είχε δίκιο. Το δώρο που δίνεται από την καρδιά είναι το πιο αξιόλογο δώρο. Τα φτωχά κλαδάκια ήταν το πιο σημαντικό δώρο που είχε πάρει ο Χριστός εκείνη τη μέρα…
Από τότε, κάθε χρόνο, τις μέρες των Χριστουγέννων, αυτοί οι θάμνοι ανθίζουν με τα αμέτρητα κόκκινα αστράκια τους, κι ο κόσμος τα ονομάζει «λουλούδια των Χριστουγέννων».
Από το μακρινό εκείνο χωριό έφτασαν και στην πατρίδα μας κι ο κόσμος τα ονόμασε «Άστρα του Χριστού».

(Το λουλούδι λέγεται αλεξανδρινό. Ανθίζει Δεκέμβριο με Ιανουάριο και η ανθοφορία του διαρκεί 6 – 8 εβδομάδες.)

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα...
Η Ελένη Αποστολοπούλου - Hoek, γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Έχει ποικίλα επιστημονικά ενδιαφέροντα, μεταξύ των οποίων την Κοινωνιολογία και την Ελληνική Φιλολογία. Παντρεύτηκε τον Cornilio Hoek, ολλανδό νομικό και ίδρυσε το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ολλανδία - Ελλάς. Επίσης διδάσκει στο Λαϊκό Πανεπιστήμιο της Ολλανδίας, ελληνική γλώσσα και πολιτισμό.

Έχει ασχοληθεί με την υποβρύχια φωτογράφιση και κινηματογράφηση και τα τελευταία τριάντα χρόνια είναι δεινή σπηλαιοκαταδύτρια, από τις ελάχιστες που υπάρχουν σ' όλο τον κόσμο. Έχει εξερευνήσει άπειρες σπηλιές και έχει δημοσιεύσει σχετικά άρθρα. Σε συνεργασία με την Κίρα Σίνου, έχει εκδώσει το βιβλίο "Με το χέρι στο βυθό".

Έργα της είναι: "Ανιχνεύσεις στις φλέβες της γης" (2005), "Υποβρύχιες ανιχνεύσεις" (2005), "Γαλάζιος χρυσός" (2002). Συμμετείχε στα συλλογικά έργα, "Νυχτερίτσα" (2009), "Μητέρα εις τους αιώνας των αιώνων" (2000), "Το τραγούδι των κυμάτων" (1999), "Να τα πούμε; Να τα πείτε" (1999), ενώ έχει κάνει μεταφράσεις στα: Biegel Paul, "Η κόκκινη πριγκίπισσα" (2001), Biegel Paul "Ένας απίθανος ληστής" (2000), Biegel Paul "Ιστορίες της νύχτας" (1999) και Biegel Paul "Ο μικρός καπετάνιος" (1999).

Μια καλά ισορροπημένη διατροφή, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της υγείας μας.
Οι γυναίκες όπως και οι άνδρες θα πρέπει να απολαύσουν μια ποικιλία τροφών, όπως τα δημητριακά ολικής αλέσεως, φρούτα, λαχανικά, υγιεινά λιπαρά οξέα και γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.
Οι ειδικές ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά σε όλα τα στάδια της ζωής των γυναικών, είναι μεταβαλλόμενες και εξατομικευμένες. Τροφές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά, παρέχουν ενέργεια για την πολυάσχολη ζωή των γυναικών, βοηθούν στην πρόληψη και στη μείωση του κινδύνου εμφάνισης διαφόρων παθήσεων.

Μια υγιεινή καθημερινή διατροφή περιλαμβάνει:
Τουλάχιστον τρεις μικρές μερίδες δημητριακών ολικής άλεσης, όπως ολικής άλεσης ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά, καφέ ρύζι ή βρώμη.
Τρεις μερίδες γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά (ή χωρίς λιπαρά) όπως χαμηλών λιπαρών ή χωρίς λιπαρά γιαούρτι, γάλα ή τυρί.
Πέντε με έξι μικρές μερίδες απαραίτητης για τον οργανισμό πρωτεϊνης , όπως πρωτεϊνη άπαχου κρέατος κοτόπουλου ή γαλοπούλας, μέτρια λιπαρού όπως το ψάρι και τέλος συμπληρωματική πρωτεϊνη φυτικής προέλευσης όπως φασόλια, φακές, μπιζέλια ή ρεβίθια, σε συνδυασμό με αμυλώδη τρόφιμα όπως το ρύζι.
Δύο φλυτζάνια φρούτα όπως μήλα, μούρα. πορτοκάλια, μπανάνες και αχλάδια.
Δύο με τρία φλυτζάνια λαχανικά όπως τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, ντομάτα, κολοκύθα, πιπεριές, κρεμμύδια, μπρόκολα, μανιτάρια και καρότα.



πηγή: iatronet.gr

                     

Tο στολισμένο με πολύχρωμα παιχνίδια και φωτάκια έλατο, κλείνει μέσα του όλη την ουσία των Χριστουγέννων. Όλοι μας, όταν ανατρέξουμε στη μνήμη μας, θα βρούμε αναμνήσεις κάποιου δέντρου στολισμένου τις Άγιες αυτές Μέρες, σε όποια ηλικία κι αν βρισκόμαστε σήμερα. Μπορεί τα χριστουγεννιάτικα δέντρα των παιδικών μας χρόνων, να μη μοιάζουν με τα σημερινά, ήταν όμως στολισμένα με κάποιο τρόπο. Ας δούμε όμως, πώς έφτασε αυτό το έθιμο στη σημερινή του έκταση.

Μια παράδοση θέλει τον Μαρτίνο Λούθηρο, ως εκείνον που καθιέρωσε τον στολισμό του δέντρου. Ο Μ. Λούθηρος περπατώντας τη νύχτα στο δάσος και βλέποντας τα αστέρια να λάμπουν μέσα από τα κλαδιά των δέντρων, συνέλαβε την ιδέα να τοποθετήσει ένα φωτεινό δέντρο στο σπίτι του, το οποίο θα απεικόνιζε τον έναστρο ουρανό, τη βραδιά που γεννήθηκε ο Χριστός. Έτσι τοποθετήθηκε και το Αστέρι στην κορυφή, συμβολίζοντας το άστρο της Βηθλεέμ.

Σύμφωνα με τον καθηγητή της Χριστιανικής Αρχαιολογίας κ. Κώστα Καλογύρη, ένα συριακό κείμενο, που υπάρχει σε χειρόγραφο στο Βρετανικό Μουσείο, δηλώνει την ανατολίτικη προέλευση του εθίμου. Το κείμενο αναφέρεται στο ναό, που έχτισε το 1512 ο Αναστάσιος ο Α΄, στα βόρεια της Συρίας και στον οποίο υπήρχαν δύο μεγάλα ορειχάλκινα δέντρα.

Στα χρόνια του Βυζαντίου, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ ο Γ΄, μια παραμονή Χριστουγέννων, διέταξε τους ανθρώπους του να τοποθετήσουν ένα μεγάλο έλατο στην πλατεία των ανακτόρων. Στη συνέχεια ο ίδιος κρέμασε στα κλαδιά του μεγάλα κεριά, πολύ χοντρά, σε διάφορα χρώματα (κόκκινα, κίτρινα, άσπρα), τα οποία τα άναψε τη στιγμή, που οι καμπάνες καλούσαν τους πιστούς στην εκκλησία. Το δέντρο με τα αναμμένα κεριά, αποτέλεσε ένα εξαιρετικό θέαμα, για όσους περνούσαν από το σημείο εκεί, ενθουσιάζοντας τόσο πολύ τον κόσμο, που την επόμενη χρονιά, αρκετοί άρχοντες του Βυζαντίου, επανέλαβαν το σκηνικό αυτό, όχι όμως στις αυλές τους αλλά, μέσα στα σπίτια τους. Με τα χρόνια, γενικεύτηκε στη συνείδηση του λαού και έμεινε ως έθιμο. Αυτό (το έθιμο) το πήραν μαζί τους, οι Σταυροφόροι που κατέλαβαν την Κωνσταντινούπολη, μαζί με το θρησκευτικό πλούτο που άρπαξαν από την Αγιά Σοφιά, μεταφέροντάς το έτσι στις πατρίδες τους. Η άλωση της Κωνσταντινούπολης έκανε τους έλληνες να ξεχάσουν τη συνήθεια αυτή, σ’ όλη τη διάρκεια της τουρκικής τυραννίας. Όχι όμως και η υπόλοιπη Ευρώπη, που τη συνέχισε χωρίς να θυμάται την προέλευσή της.

Στη νεώτερη Ελλάδα το χριστουγεννιάτικο δέντρο κάνει την εμφάνισή του την εποχή του Όθωνα, όταν οι ακόλουθοί του έφεραν μαζί τους και το έθιμο, αγνοώντας ότι μάλλον το επιστρέφουν στον τόπο καταγωγής του, αφού η Αθήνα ήταν επαρχία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Έτσι «ξαναμπαίνει» στη ζωή των ελλήνων το χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Πρόδρομος του μπορεί να χαρακτηριστεί η συνήθεια πολλών ανθρώπων στην ελληνική ύπαιθρο, που τις ημέρες αυτές στόλιζε με καρπούς, κυρίως ρόδια για ευημερία και καλοτυχία, κλαδιά δέντρων αειθαλών και τα τοποθετούσε στις πόρτες των σπιτιών.

Η νησιωτική Ελλάδα παρ’ όλα αυτά είχε το έθιμο του στολισμένου καραβιού, σαν σύμβολο της θάλασσας που «έτρεφε» τους νησιώτες. Μ’ αυτό στα χέρια τους (το στολισμένο καράβι) τα παιδιά στα νησιά και τις παραθαλάσσιες περιοχές της πατρίδας μας, έλεγαν τα κάλαντα των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς. Έθιμο πανάρχαιο κι αυτό, που μαζί με τα γλυκίσματα, τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια και τη θεία λειτουργία σηματοδοτούσαν τις γιορτές των Αγίων αυτών Ημερών.

Ο δημιουργικός νους των παιδιών, «γέννησε» το καραβάκι που αρχικά τα συντρόφευε στα παιχνίδια τους και αργότερα στα κάλαντα των γιορτών του δωδεκαήμερου, αποτελώντας και ένα είδος τιμής και καλωσορίσματος στους ναυτικούς που επέστρεφαν αυτές τις μέρες στην πατρίδα τους. Το συναντούσαμε μάλιστα μέχρι και πριν από πενήντα χρόνια σε πολλά σπίτια, αλλά και χέρια παιδιών που λέγανε τα κάλαντα σε πολλά νησιά του τόπου μας.

Η Χίος που είναι ένα κατεξοχήν ναυτικό νησί, διατηρεί αυτό το έθιμο μέχρι σήμερα. Μάλιστα ομάδες ατόμων που εκπροσωπούν τις συνοικίες της πρωτεύουσας του νησιού, κατασκευάζουν απομιμήσεις εμπορικών και πολεμικών πλοίων τα οποία φτιάχνονται με ιδιαίτερη προσοχή και φροντίδα την Πρωτοχρονιά. Το μέγεθος των πλοίων μπορεί να φτάσει μέχρι και τα 5,5 μέτρα και παρ’ όλο που δίνεται χρηματικό έπαθλο στο καλύτερο, αυτό που έχει σημασία για όσους λαμβάνουν μέρος σ’ αυτό τον διαγωνισμό, είναι η διατήρηση των εθίμων και της ελληνικότητάς τους.

Όποια λοιπόν κι αν είναι η παράδοση που θέλει ο καθένας από μας να ακολουθήσει, εκείνο που χρειάζεται να θυμόμαστε είναι η σημασία και ο συμβολισμός του εθίμου που διατηρούμε και να τη μεταφέρουμε και στις νεώτερες γενιές.




πηγή πληροφοριών: wikipedia.org