Πολλές φορές ακούμε τη φράση: "όταν στεναχωριέμαι, τρώω" ή "με το άγχος μου ανοίγει η όρεξη". Εύκολα λοιπόν μπορούμε να συνδέσουμε τη διάθεσή μας με τις διατροφικές συνήθειες και να καταλάβουμε τι ακριβώς είναι η συναισθηματική πείνα, με δεδομένο ότι η σχέση της διατροφής με τα συναισθήματα είναι μια σχέση αμφίδρομη.
Η λήψη τροφής επιδρά στα επίπεδα ουσιών όπως η σεροτονίνη, η ντομαμίνη και ενδορφίνες του οργανισμού, ουσίες που επηρεάζουν και την ψυχική διάθεση.
Συχνά τα "μηνύματα" που ωθούν στην πρόσληψη τροφής δεν σχετίζονται με τη βιολογική πείνα, αλλά με την ανάγκη του ατόμου να διαχειριστεί μέσω της τροφής τα συναισθήματά του. Έτσι το φαγητό γίνεται υποκατάστατο ευτυχίας ή αγχολυτικό δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο, όπου οι ποσότητες της τροφής που καταναλώνονται είναι μεγάλες και συνεχώς αυξανόμενες και όσο αυξάνονται, αυξάνεται και το σωματικό βάρος, αλλά και οι ενοχές, με αποτέλεσμα να καταναλώνεται εκ νέου μεγάλη ποσότητα τροφής στην προσπάθεια διαχείρισης των ενοχικών συναισθημάτων.
Στη βρεφική ηλικία η πρόσληψη τροφής γίνεται μόνο εφόσον υπάρχει το αίσθημα της πείνας, το οποίο μόλις κορεστεί σταματά το βρέφος να τρώει, αποδεικνύοντας πως, η ανάγκη τροφής είναι κανονισμένη από τον οργανισμό.
Πώς όμως καταλήγουμε σε παιδιά, που πεινούν συνεχώς και σε ενήλικες, που πνίγουν τα αρνητικά τους συναισθήματα στο φαγητό;
Οι επιστήμονες ψυχικής υγείας υποστηρίζουν πως οι πρώτες εμπειρίες του νεογέννητου με το φαγητό, καθορίζουν σε ένα μεγάλο βαθμό τον τρόπο που θα σχετιστεί με την τροφή στο μέλλον.
Σ' αυτό συμβάλλουν και η σχέση του βρέφους με την τροφό καθώς και ο ρυθμός πρόσληψης της τροφής. Στα επόμενα στάδια της ζωής ενός παιδιού, η αγάπη και η φροντίδα εκφράζονται κατά κύριο λόγο μέσα από την τροφή και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου, η αγάπη εκφράζεται μόνο μέσω της προσφοράς τροφής, συνδέοντας έτσι τη λήψη τροφής με τον ψυχικό κόσμο του παιδιού. Αν θυμηθούμε τη φράση που ακούγαμε από τις γιαγιάδες ή και τις μαμάδες μας "φάτο, για να σ' αγαπώ" ή "για σένα το έφτιαξα που αγαπώ, δεν θα το φας;" μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό.
Όσο το παιδί μεγαλώνει περνώντας στην ενήλικη ζωή, το φαγητό από βιολογική ανάγκη, γίνεται συνήθεια ακόμη και διασκέδαση ή μέσο κοινωνικοποίησης, αλλά και τρόπος διαχείρισης των συναισθημάτων. Σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις μέσα από τη σχέση των ανθρώπων με το φαγητό εκτονώνονται εντάσεις στις σχέσεις τους με τους άλλους, αλλά και με τον εαυτό τους, δημιουργώντας μια σχέση με το φαγητό που λειτουργεί σαν καταφύγιο, σαν διέξοδος, σαν μέσο αποφόρτισης αρνητικών συναισθημάτων.
Συναισθηματική ή βιολογική πείνα; Υπάρχει διαχωρισμός τελικά;
Συναισθηματική πείνα είναι η κατάσταση εκείνη κατά την οποία λαμβάνεται τροφή για την κάλυψη συναισθηματικών αναγκών. Όταν δηλαδή το άτομο δυσκολεύεται να εκφράσει τα συναισθήματά του με κατάλληλους τρόπους, καταφεύγει στην πρόσληψη τροφής σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την κατάστασή του.
Αυτό που πρέπει να σημειώσουμε και να γίνει κατανοητό είναι πως αίσθημα πείνας υπάρχει και το δημιουργούν τα αρνητικά συναισθήματα όπως το άγχος, η απογοήτευση, η μοναξιά, ο εκνευρισμός, η θλίψη, η απόρριψη, η ανία, η αίσθηση του ανεκπλήρωτου και σπανιότερα η χαρά, που δεν είναι βεβαίως αρνητικό συναίσθημα. Αυτές είναι οι συνθήκες, που κάνουν το διαχωρισμό μεταξύ συναισθηματικής και βιολογικής πείνας δύσκολο ιδιαίτερα από το άτομο που το βιώνει.
Χαρακτηριστικά που βοηθούν στην αναγνώρισή της:
-Εμφανίζεται ξαφνικά (η συναισθηματική πείνα) με μια επιτακτική επιθυμία για λήψη τροφής η οποία είναι άμεση, αφού το σώμα αναζητά ανακούφιση από την άσχημη ψυχολογική κατάσταση που βρίσκεται, σε αντίθεση με τη βιολογική πείνα η οποία εμφανίζεται σταδιακά και η ανάγκη ικανοποίησης παρουσιάζει μεγαλύτερη δυνατότητα αναμονής.
-Η συναισθηματική πείνα ξεκινά από το στόμα και το λαιμό, σε αντίθεση με τη βιολογική που ξεκινά από το στομάχι, το οποίο νιώθουμε άδειο.
-Η συναισθηματική πείνα οδηγεί στη λήψη συγκεκριμένων τροφών συνήθως πλούσιων σε λιπαρά και θερμίδες, χωρίς να μπορεί να ικανοποιηθεί με υποκατάστατα, ενώ η βιολογική πείνα οδηγεί σε περισσότερες επιλογές τροφών και υπάρχει για να γεμίσει το στομάχι όπως θα λέγαμε.
-Η συναισθηματική πείνα οδηγεί στην κατάποση του φαγητού μηχανικά σχεδόν ασυνείδητα, σε αντίθεση με τη βιολογική όπου υπάρχει επιλεκτική κατανάλωση φαγητού η οποία μειώνεται όσο επέρχεται ο κορεσμός.
-Η συναισθηματική πείνα κάνει το άτομο αχόρταγο, να συνεχίζει να τρώει και πέραν του κορεσμού, ενώ η βιολογική πείνα σταματά μόλις επέλθει ο κορεσμός.
-Σαν τελευταίο κρατήσαμε το πιο σημαντικό για μας. Κατά τη συναισθηματική πείνα το άτομο με τη λήψη τροφής οδηγείται σε συναισθήματα ενοχής, ντροπής και τύψεων, ενώ η βιολογική πείνα όταν ικανοποιείται δεν οδηγεί σε κανένα αρνητικό συναίσθημα!
πηγή:
ygeianews.gr
