Η μόδα και οι σχεδιαστές της δεκαετίας του 1940

Εύκολα θα μπορούσε κανείς να πει πως σε μια δεκαετία, που σημαδεύτηκε από ένα Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως αυτή του 40, η μόδα δεν θα έχει και πολλά να επιδείξει.
Ασφαλώς  οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες μπορούν να καθορίσουν ως ένα μεγάλο βαθμό τη μόδα, όμως η ανάγκη των ανθρώπων και κυρίως των γυναικών να νιώσουν ευπαρουσίαστες και ελκυστικές δεν σταματά.
Έτσι, οι γυναίκες της εποχής με τα ελάχιστα μέσα, που διαθέτουν προσπαθούν να μετατρέψουν τα ρούχα τους, σύμφωνα με αυτά που φορούν τα είδωλα του κινηματογράφου όπως η Rita Hayworth.     
Βρισκόμαστε σε περίοδο πολέμου και το γεγονός αυτό, αλλάζει τον κόσμο της μόδας για πάντα. Χαρακτηριστικό της εποχής οι δυσεύρετες πρώτες ύλες για την κατασκευή των ρούχων. Το βαμβάκι, το μετάξι, το δέρμα, το μαλλί είναι σε αστρονομικές τιμές, όταν βρεθούν. Οι μεγάλοι οίκοι μόδας έχουν να αντιμετωπίσουν την μηδενική ζήτηση από τη μια, αλλά και τη δυσκολία εύρεσης υφασμάτων και άλλων υλικών από την άλλη.


Κόντρα στις όποιες αντιξοότητες οι γυναίκες δημιουργούν με φαντασία και εφευρετικότητα τις δικές τους εναλλακτικές βάφοντας τα πόδια τους με τσάι και ζωγραφίζοντας στο πίσω μέρος της γάμπας μια γραμμή, έτσι ώστε να φαίνεται ότι φορούν μεταξωτές κάλτσες ή ράβουν ρούχα από κουρτίνες. Τα παπούτσια πλέον έχουν ξύλινες σόλες και αποτελούν ένα επίσης σπάνιο είδος. Το στρατιωτικό και επιβλητικό look με τους τονισμένους ώμους, τα ταγιέρ σε αρρενωπή γραμμή καθώς και τα μουντά χρώματα, αντικατοπτρίζουν με τον καλύτερο τρόπο τις οδυνηρές συνθήκες που επικρατούν.


Όταν στις 14 Σεπτεμβρίου του 1940 το Παρίσι παραδίνεται στους Γερμανούς, οι δυνάμεις κατοχής ξεκινούν τον έλεγχο της υψηλής ραπτικής, αφού οι Γερμανοί εξετάζουν τη μετακόμιση των γαλλικών οίκων στο Βερολίνο και την ίδρυση εκ νέου έδρας υψηλής ραπτικής, λεηλατώντας τα αρχεία των Γάλλων. Στόχος τους ήταν το Βερολίνο να γίνει γνωστό ως η πρωτεύουσα της μόδας για όλο τον κόσμο.

Το Παρίσι μοιάζει να χάνει τον ηγετικό του ρόλο, όταν η κυβέρνηση μοιράζει τα λιγοστά αγαθά με δελτίο και θεσπίζει ενδυματολογική νομοθεσία, θέτοντας περιορισμούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιβολή της απλής στενής φούστας, που απαιτεί σαφώς λιγότερο ύφασμα. Ένα είδος μόνο ξεφεύγει από τους περιορισμούς, το καπέλο, δίνοντας έτσι μια αίσθηση ελευθερίας, ενώ δεν είναι λίγοι οι Γάλλοι που θεωρούν πως το να ντυθεί κανείς κομψά και προσεγμένα, αποτελεί αντίσταση προς τις δυνάμεις κατοχής.



Όσοι οίκοι υψηλής ραπτικής παρέμειναν ανοιχτοί, δεν στερούνταν κοινό στις επιδείξεις μόδας, μόνο που το κοινό αυτό, το αποτελούσαν τώρα οι σύζυγοι και οι ερωμένες των υψηλόβαθμων αξιωματικών του Γ' Ράιχ.

Αν υπολογίσει κανείς πως κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η εξαγωγή ενός φορέματος της γαλλικής υψηλής ραπτικής ισοδυναμούσε με την εισαγωγή ενός τόνου κάρβουνου και η εξαγωγή ενός λίτρου αρώματος με την εισαγωγή δύο τόνων πετρελαίου, εύκολα μπορεί να κατανοήσει πως η μόδα ήταν και παραμένει ένας παράγοντας με μεγάλη δύναμη.

Έτσι αλλάζει και το ύφος της μόδας. Οι τροπικές εκτυπώσεις με τα εξωτικά florals όπως τα φύλλα φοίνικα και τα άνθη ιβίσκου, γίνονται αμέσως αγαπητά, όπως και το χρώμα της terracotta και του τυρκουάζ, αφού οι γυναίκες λαχταρούν να ζήσουν μετά το τέλος της πιο καταστροφικής και ζοφερής εποχής της ανθρωπότητας. Η Frida Kahlo και τα χρώματα και το στυλ της Λατινικής Αμερικής αποτελούν πηγή έμπνευσης και τα ρούχα αποκτούν μια απαλή, δροσερή θηλυκότητα.


Το 1947 ο Dior παρουσιάζει το "New Look" επιστρέφοντας στην κλασσική θηλυκότητα με την τονισμένη μέση. Η μόδα αποκτά ξανά μια μαλακή και ρομαντική εικόνα. Ο ποδόγυρος ήταν μακρύς σε φούστες και φορέματα, ενώ τα πλατιά καπέλα με τη σφιχτή περίμετρο της μέσης δίνουν στις γυναίκες μια εικόνα που παραπέμπει στην προ του πολέμου εποχή.


Το σχήμα κλεψύδρας που αποκτά η γυναικεία σιλουέτα αγαπιέται και υιοθετείται απ' όλες τις γυναίκες παρόλο, που η μεγάλη ποσότητα υφάσματος που χρησιμοποιούνταν στις φούστες μπορούσε να χαρακτηριστεί άνετα ως υπερβολή, όταν ο περισσότερος κόσμος μόλις και μετά βίας μπορούσε να εξασφαλίσει φαγητό.

Οι πιο σημαντικοί και γνωστοί σχεδιαστές της δεκαετίας του 40 ήταν:


Christian Dior (1905 - 1957) Η γραμμή του 1947 με τις φαρδιές φούστες, που χαρακτηρίστηκε ως "New Look" προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση. Αναβίωσε την υψηλή ραπτική του Παρισιού, που είχε παρακμάσει στη διάρκεια του πολέμου. Ήταν εκείνος που συνέλαβε την ιδέα του "τέλους αδείας" δηλαδή την αμοιβή για κάθε ένα σχέδιο που σχεδίαζε. Ο σχεδιαστής, που καθιέρωσε τις γραμμές tulip, H, A και Υ.


Cristobal Balenciaga (1895 - 1972) Ο Ισπανός σχεδιαστής που κατέκτησε το Παρίσι. Από το 1960 πειραματίστηκε με αφηρημένα σχήματα, τα οποία τον οδήγησαν στις γραμμές tunupue, sac και balloon, οι οποίες και συνδέθηκαν με το όνομά του, ενώ τα βραδινά του φορέματα, που συχνά ήταν εμπνευσμένα από το φλαμέγκο, τον έκαναν  ένα από εκείνους, που ανύψωσαν την υψηλή ραπτική στο χώρο της τέχνης.

Pierre Balmain (1914 - 1982) Ο Γάλλος σχεδιαστής που μεγάλωσε μέσα στα υφάσματα και παράτησε την αρχιτεκτονική για τη μόδα. Πίστευε (και όχι άδικα) πως τίποτα δεν είναι σημαντικότερο σε ένα φόρεμα, από την κατασκευή του. Τα εφαρμοστά στη μέση φορέματα, που παρουσίασε με μακριές φούστες σε σχήμα καμπάνας θεωρήθηκαν ο "προάγγελος" του "New Look" του Dior. Τα ρούχα του σε απαλούς τόνους, ήταν συχνά διακοσμημένα με περίτεχνα κεντήματα και γούνα στο γιακά και τις μανσέτες. Ήταν εκείνος, που λάνσαρε την εσάρπα για τις βραδυνές αλλά και τις κοκτέιλ εμφανίσεις.



Jacpues Fath (1912 - 1954) O σχεδιαστής που αγαπούσε το βελούδο για τα βραδινά φορέματα και ήταν γνωστός για τις φαρδιές αέρινες φούστες του. Η συλλογή Lily που παρουσίασε το 1950 ήταν φορέματα με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένα ώστε να θυμίζουν λουλούδια.


Jean Desses (1903 - 1970) Ο ελληνικής καταγωγής σχεδιαστής, που γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, σχεδίασε το πρώτο του φόρεμα σε μικρή ηλικία για τη μητέρα του, σπούδασε νομικά, αλλά υπηρέτησε τη μόδα. Χαρακτηριστικές είναι οι πτυχωτές βραδινές τουαλέτες του, από μουσελίνα και σιφόν, τα ολοκέντητα φορέματα και τα κοστούμια με εφαρμοστά σακάκια και αέρινες φούστες.

Αυτά που σημάδεψαν τη δεκαετία του 40:
Τουρμπάνι: Μεταξύ καπέλου και μπαντάνας, το τουρμπάνι γνωρίζει μεγάλες δόξες, τη δεκαετία αυτή. Το αξεσουάρ που ήταν κατασκευασμένο από τελειώματα κουρτινών έμελλε να γίνει εξαιρετικά δημοφιλές στις γυναίκες της υψηλής κοινωνίας.

Φούστα pencil: Ίσια γραμμή όπως το μολύβι, ψηλή μέση και μήκος μέχρι το γόνατο. Συνοδευόμενη από γάντια μεγάλου μήκους, έγινε συνώνυμο της φινέτσας και αγαπημένη όλων των γυναικών ανά τις δεκαετίες.

Τσάντα ώμου: Η τσάντα που βόλευε κατά τις μετακινήσεις με ποδήλατο και απέδειξε πως η μόδα έχει και πρακτικότητα, αφού πολλές φορές κινείται σύμφωνα με τις ανάγκες της κάθε εποχής.
Ψάθινο καπέλο με κορδέλα: Στην απλή του μορφή πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 20ου αι. για να πάρει τη μορφή που όλοι γνωρίζουμε στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν το σχεδίασε ξανά κάνοντάς το πιο θηλυκό η Coco Chanel.

Φόρεμα με ζώνη: Θέλοντας να δώσουν λίγη έμφαση στα απλοϊκά φορέματα οι γυναίκες της εποχής, υιοθέτησαν τη ζώνη στη μέση.

Μπλούζα και φόρεμα με ίσιους ώμους: Στα πρότυπα των στρατιωτικών στολών οι δημιουργίες της εποχής θέλουν το ύφασμα δεν πρέπει να αγκαλιάζει τους ώμους, αλλά να τους προσδίδει μια αυστηρή γραμμή και κύρος.

Παπούτσια με ξύλινη σόλα: Αφού το δέρμα προοριζόταν κατ' αποκλειστικότητα για στρατιωτικά παπούτσια, οι γυναίκες καταφεύγουν στην κατασκευή παπουτσιών με ξύλινη σόλα, για να δημιουργήσουν παπούτσια άκαμπτα, άβολα και κουραστικά, αλλά και αναγκαία.