Ο Νοέμβρης των πεφταστεριών

Photo by Robson Hatsukami Morgan on Unsplash

Ο τελευταίος μήνας του Φθινοπώρου κατά το Γρηγοριανό ημερολόγιο, έχει τριάντα ημέρες. Ξεκινά κάθε χρόνο την ίδια μέρα που ξεκινά ο Φεβρουάριος και ο Μάρτιος εκτός από τις δίσεκτες χρονιές. Στην αρχαιότητα οι Πλειάδες το πανέμορφο αυτό ανοιχτό αστρικό σμήνος που σήμερα το ξέρουμε όλοι με την ονομασία Πούλια, όταν έδυε αμέσως μετά την ανατολή του Ήλιου στα μέσα του μήνα, σηματοδοτούσε την αλλαγή του καιρού και την έλευση κρύου. Έτσι οι γεωργοί έσπευδαν να ολοκληρώσουν τη σπορά των χωραφιών και οι κτηνοτρόφοι να κατέβουν στα χειμαδιά.
Η παροιμία «Στις δεκαφτά ή στις δεκοχτώ πέφτει η Πούλια στο γιαλό, και πίσω παραγγέλνει: μήτε τσομπάνος στα βουνά, μήτε γεωργός στους κάμπους» είναι χαρακτηριστική.

Η ημέρα της γιορτής του Αγίου Μηνά (11 Νοεμβρίου) είναι για το λαό ορόσημο της έλευσης κρύου και η γιορτή του Αγίου Ανδρέα (30 Νοεμβρίου) ο καιρός είναι χειμωνιάτικος και το κρύο αντριεύει. Στο λαό μας ο Νοέμβρης είναι γνωστός και με το όνομα «Ανακατωμένος» επειδή ο καιρός είναι ακατάστατος και Σποριάς ή Μεσοσπορίτης γιατί τότε σπέρνονται τα δημητριακά.

Ο μήνας αυτός είναι κυρίως συνδυασμένος με το μάζεμα της ελιάς, όπου παλιότερα οι γυναίκες με καλάθια μάζευαν μια – μια τις ελιές και οι μαζωχτάδες ράβδιζαν τα κλαδιά για να μαζέψουν τον καρπό, σύμφωνα και με τον Νίκο Ψιλάκη δημοσιογράφο και συγγραφέα (Μάστερ Πολιτισμικής Ανθρωπολογίας),

Γνωστότερη από τις γιορτές του μήνα είναι η εορτή των Ταξιαρχών Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στις 8, γι’ αυτό και σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας ο Νοέμβρης ονομάζεται και ΑΪ – Ταξιάρχης ή Αρχαγγελίτης. Σύμφωνα με τον δρ. Γ. Αικατερινίδη ο Αρχάγγελος Μιχαήλ θεωρείται και ως ο ψυχοπομπός άγγελος γι’ αυτό σε κάποιες περιοχές της χώρας, ενώ κάθε βράδυ άφηναν τα παπούτσια τους έξω από το σπίτι για να μην λερώσουν, την παραμονή της γιορτής του οι πιστοί έπαιρναν τα παπούτσια τους μέσα στο σπίτι, για να μην τα δει ο αρχάγγελος και τους πάρει πριν την ώρα τους.

Στις 14 Νοεμβρίου είναι η γιορτή του Αγ. Φιλίππου που ήταν φτωχός γεωργός ο οποίος δούλευε ολημερίς στο χωράφι του. Όταν γύρισε το βράδυ στο σπίτι του έσφαξε το μοναδικό βόδι που είχε και το κρέας του το μοίρασε στους συγχωριανούς του για να «αποκρέψουν» να ξεκινήσουν δηλαδή μετά την κατανάλωση του κρέατος τη Νηστεία για τα Χριστούγεννα. Όταν όμως ξύπνησε την επόμενη μέρα, βρήκε το ζώο του ολοζώντανο από θαύμα και επειδή ήταν αγαθός άνθρωπος όταν πέθανε άγιασε και η μέρα της γιορτής του σηματοδοτεί από τότε τη νηστεία των Χριστουγέννων, όπως αναφέρει ο κ. Γ. Αικατερινίδης.

Στις 25 του μήνα έχουμε τη γιορτή της Αγ. Αικατερίνης η οποία υπήρξε γυναίκα σπάνιας σοφίας και ομορφιάς. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια στα χρόνια του Μαξιμιλιανού και όπως αναφέρει η εκκλησιαστική παράδοση η Αικατερίνη μετέστρεψε στον χριστιανισμό πολλούς φιλόσοφους και κρατικούς αξιωματούχους της εποχής της αλλά και άλλους επιφανείς σε σημείο που εξόργισε τον αυτοκράτορα ο οποίος και διέταξε τον βασανισμό και τον αποκεφαλισμό της.

Στις 21 Νοέμβρη γιορτάζουμε τα Εισόδια της Θεοτόκου, μιας γιορτής που καθιερώθηκε τον 8ο αιώνα μ. Χ σύμφωνα με τον κ. Σ. Αγουρίδη. Η παράδοση αναφέρει πως οι γονείς της Παναγίας την πήγαν στο Ιερό των Ιεροσολύμων όταν εκείνη ήταν τριών χρόνων και την αφιέρωσαν στο Θεό. Εκεί την υποδέχτηκε ο Ζαχαρίας (ιερέας, πατέρας του Ιωάννη του Προδρόμου) την εισήγαγε στο Ιερό και παρέμεινε εκεί μέχρι τα δεκατέσσερα της χρόνια.

Στα μέσα του Νοεμβρίου κάνει την εμφάνισή της η «βροχή των Λεοντιδών». Πρόκειται για ένα ετήσιο φαινόμενο όπου δεκάδες φωτεινά πεφταστέρια στολίζουν τον ουρανό δημιουργώντας μια βροχή διαττόντων αστέρων, που ονομάζεται έτσι επειδή τα σωματίδια αυτά προέρχονται από την κατεύθυνση του αστερισμού του Λέοντα και τα αφήνει πίσω του ο κομήτης Τέμπλ – Τάλ. Αυτό που συμβαίνει είναι στην ουσία μια «αστρική συνάντηση», καθώς η Γη περιστρέφεται γύρω από τον άξονά της και σε συγκεκριμένη τροχιά γύρω από τον Ήλιο, κάθε Νοέμβρη συναντά το σύννεφο των σωματιδίων του κομήτη Τεμπλ – Ταλ, που όπως είναι μαζεμένα σε ομάδες, τέμνουν την τροχιά της Γης η οποία πέφτει πάνω στο σύννεφο αυτό. Τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια τα οποία είναι εξαιρετικά ελαφρά (μόλις ένα γραμμάριο) χτυπούν τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης και αναφλέγονται. Αυτή η ανάφλεξη ιονίζει τα γύρω στρώματα της ατμόσφαιρας σχηματίζοντας μια φωτεινή σφαίρα η οποία κινείται με ταχύτητα 30 – 60 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο και εμείς τη βλέπουμε από τη Γη ονομάζοντάς τη πεφταστέρι.

Αν μάλιστα έχει προηγηθεί η διέλευση κάποιου κομήτη, τότε τα πεφταστέρια μπορεί να ξεπεράσουν και τα χίλια ανά ώρα και τότε η «βροχή» ονομάζεται «καταιγίδα», με τη μεγαλύτερη να έχει καταγραφεί στις 12 προς 13 Νοεμβρίου του 1833 και να αναφέρεται ως «Καταιγίδα των Λεοντιδών». Ένας ιστορικός το 1878 τη θεώρησε ως ένα από τα 100 πιο σημαντικά γεγονότα του αιώνα, ενώ υπάρχουν πολλές ξυλογραφίες που έχουν απεικονίσει το γεγονός. Δεν είναι λίγοι οι κοινωνιολόγοι που σ’ αυτό το ουράνιο φαινόμενο έχουν αποδώσει την εξάπλωση της θρησκομανίας που επηρέασε τα επόμενα χρόνια την κοινωνική εξέλιξη των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
πηγές πληροφοριών: wikipedia.org, dogma.gr