Μια σύντομη περιγραφή και οδηγίες αναγνώρισης και αποφυγής τους, είναι χρήσιμη στους περισσότερους από μας, που χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο, λαμβάνουμε e-mail και ενημερωνόμαστε μέσα από αυτά.
Αν λοιπόν, έχετε λάβει ποτέ e-mail με αντικείμενα όπως:
Διαμαρτυρία για την κακομεταχείριση των γυναικών στο Αφγανιστάν, Αποστολή χριστουγεννιάτικων καρτών σε ετοιμοθάνατα παιδιά, Προτάσεις φορολόγησης όσων δεδομένων διακινούνται μέσω Internet, Φυλακτά καλής τύχης ή κατάρες ακρωτηριασμού και καταστροφής και άλλα παρόμοια, τότε γνωρίζετε ήδη τι είναι τα Hoaxes. Όσοι πάλι δεν έχετε λάβει κάποια από τα παραπάνω καλό είναι να γνωρίζετε, για να ξέρετε πώς θα τα αντιμετωπίσετε...
Ο όρος Hoax χρησιμοποιείται στα αγγλικά για να περιγράψει μια απάτη ή κάτι ψεύτικο και φαίνεται ότι προέρχεται από τις "μαγικές λέξεις" Hocus Pocus (κάτι σαν το δικό μας Άμπρα Κατάμπρα). Πιο ακριβής πάντως είναι ο όρος Urban Legend (Αστικός Θρύλος) μια και ένα Hoax είναι στην πραγματικότητα μια φήμη, δηλαδή ένας θρύλος ο οποίος “περιφέρεται” μέσα στο δίκτυο.
Τα Hoaxes διακινούνται στο δίκτυο μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και η δημοφιλέστερη κατηγορία τους είναι τα προειδοποιητικά μηνύματα σχετικά με ιούς (π.χ. μη διαβάσετε email με το subject (θέμα) “Good Times” διότι θα καταστραφεί ο Η/Υ σας).
Τρόποι αναγνώρισης των Hoaxes
Αν και κανείς δεν γνωρίζει πώς ακριβώς δημιουργούνται τα Hoaxes, έχουν παρατηρηθεί μια σειρά από κοινά χαρακτηριστικά τα οποία μας βοηθούν να ξεχωρίσουμε αν ένα μήνυμα είναι πραγματικό ή αν αποτελεί απλώς ένα θρύλο του δικτύου.
Αυτά είναι:
Τεχνική διάλεκτος
Για να γίνουν πιο αξιόπιστα τα μηνύματα αυτά προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν επιστημονικούς ή τεχνικούς όρους οι οποίοι συνήθως δεν σημαίνουν τίποτε, αλλά με μια πρώτη ανάγνωση φαίνονται σοβαροί και λογικοί. Για παράδειγμα ο Good Times hoax υποστηρίζει ότι “…if the program is not stopped, the computer’s processor will be placed in an nth-complexity infinite binary loop which can severely damage the processor…”. Στην πραγματικότητα όμως δεν υπάρχει τίποτε που να αποκαλείται nth-complexity infinite binary loop και οι επεξεργαστές είναι σχεδιασμένοι να εκτελούν loops για ολόκληρες εβδομάδες χωρίς να πάθουν απολύτως τίποτε.
Επίκληση μιας αξιόπιστης πηγής
Για να αυξήσουν την αξιοπιστία τους, τα περισσότερα hoaxes υποστηρίζουν ότι αποτελούν μηνύματα τα οποία αποστέλλει κάποιος μεγάλος και επώνυμος οργανισμός (π.χ. Microsoft, Sun κ.λπ.). Οι οργανισμοί αυτοί όμως σχεδόν πάντοτε δημοσιεύουν τις ανακοινώσεις τους στον τύπο και δεν εμπιστεύονται κάτι τόσο εύκολα παραποιήσιμο όπως το email.
Προτροπή να προωθήσουμε αυτό το μήνυμα σε τρίτους
Αυτό αποτελεί το σήμα κατατεθέν όλων των αστικών θρύλων. Όποτε βλέπουμε μήνυμα το οποίο ζητάει προώθηση σε άλλους είναι σχεδόν απολύτως βέβαιο ότι πρόκειται για Hoax.
Αδυναμία ελέγχου
Αν το θέμα του μηνύματος είναι πράγματι τόσο σημαντικό τότε ο αποστολέας θα πρέπει να έχει δημιουργήσει τουλάχιστον μια web σελίδα με περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό. Αν αυτή δεν αναφέρεται στο mail ή αν η διεύθυνσή της είναι “ύποπτη” (π.χ. η Cisco να έχει σελίδα στο Geocities) αυτό σημαίνει ότι μάλλον το μήνυμα δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Άλλες τεχνικές αναγνώρισης των Hoaxes είναι ο εκφοβισμός ή η χρήση συγκεκαλυμμένων απειλών (“Ψήφισε και εσύ κατά της φορολόγησης των πακέτων του Internet διαφορετικά σύντομα θα αρχίσουν να σε χρεώνουν”), η κακή σύνταξη και ορθογραφία (κολλημένες λέξεις, πολλά κεφαλαία), κ.λ.π.
Τρόποι προστασίας από τα Hoaxes
Ο μόνος τρόπος για να προστατευτεί το δίκτυο από τα Hoaxes είναι η ενημέρωση των χρηστών και η επίδειξη από μέρους τους σοβαρότητας και αυτοσυγκράτησης. Οι σημαντικότερες συμβουλές για την αναγνώριση τόσο των Hoaxes όσο και των διάφορων απατεώνων που κυκλοφορούν στο δίκτυο είναι:
Μη βιάζεστε
Όσο πιο επείγον ισχυρίζεται ότι είναι το μήνυμα, τόσο πιο προσεκτικά και φιλύποπτα πρέπει να ασχοληθούμε μαζί του.
Ελέγξτε ό,τι λαμβάνετε
Ανατρέξτε στην πηγή (π.χ. το web site του υποτιθέμενου αποστολέα) και αν ανακαλύψετε ότι δεν υπάρχει επώνυμος αποστολέας ή αν δεν βρείτε στις επίσημες σελίδες του, καμία αναφορά στο θέμα αυτού του email τότε το μήνυμα είναι σίγουρα πλαστό. Αν πάντως χρειάζεστε ακόμη ισχυρότερη επιβεβαίωση πριν αγνοήσετε το μήνυμα επισκεφθείτε κάποιο site παρακολούθησης Hoaxes όπως το http://www.snopes.com ή το http://www.hoaxkill.com
Μην παρασύρεστε από συναισθηματισμούς
Το παιδάκι που πεθαίνει από όγκο στον εγκέφαλο και θέλει να γραφτεί στο βιβλίο του Γκίνες ως ο άνθρωπος ο οποίος έλαβε τις περισσότερες ευχετήριες κάρτες στον κόσμο, είναι σήμερα απολύτως καλά και δεν θέλει να ξαναδεί κάρτα στη ζωή του. Οι συγγραφείς των αστικών θρύλων είναι ικανοί να γράψουν τα πιο απίστευτα ψέματα μόνο και μόνο για να πετύχουν το σκοπό τους και δυστυχώς δεν μπορούμε πλέον να εμπιστευόμαστε ούτε τα πιο ευγενικά και ανθρώπινα μηνύματα.
Τι είναι τα chain letters
Θα ολοκληρώσουμε αυτή την παρουσίαση με μια αναφορά στα chain letters τα οποία αποτελούν μια ηπιότερη έκδοση των hoaxes. Αυτά συνήθως δηλώνουν ξεκάθαρα ότι ο κύριος λόγος ύπαρξής τους είναι να διακινηθούν σε όσο το δυνατόν περισσότερους χρήστες του δικτύου και υπόσχονται συνήθως τύχη και άλλα οφέλη σε όποιον τα προωθήσει, ατυχία (π.χ. απόλυση) σε όποιον τα αφήσει αναπάντητα και ακόμη μεγάλα δεινά (π.χ. ακρωτηριασμούς) σε όποιον τα διαγράψει. Τέλος, μια άλλη κατηγορία chain letters υποστηρίζει πως διακινείται για αγαθοεργούς σκοπούς και ότι υπάρχει κάποιο ειδικό σύστημα παρακολούθησης και καταμέτρησης του αριθμού των ανθρώπων που λαμβάνουν το συγκεκριμένο mail. Φυσικά, κάτι τέτοιο είναι απολύτως αδύνατον.
Τα hoaxes και τα chain letters αποτελούν μέρος της ζωής του δικτύου και θα μας συνοδεύουν όσο υπάρχουν ευφάνταστοι και εύπιστοι άνθρωποι. Οφείλω να ομολογήσω ότι μερικά από τα πιο έξυπνα mail που έχω διαβάσει μέχρι σήμερα στο δίκτυο ήταν chain letters και θα ήμουν ψεύτης αν δήλωνα ότι δεν έχω εξαπατηθεί ποτέ από αυτά. Αν φροντίσουμε πάντως να μην πανικοβαλλόμαστε από τις προειδοποιήσεις τους, μπορεί κάποτε να συνηθίσουμε σ’ αυτά και να αρχίσουμε να τα βλέπουμε ως ένα ευχάριστο διάλειμμα στην καθημερινή ρουτίνα του δικτύου. Μέχρι τότε όμως καλό θα είναι να μείνουμε δύσπιστοι και προσεκτικοί.
Γιώργος Επιτήδειος - gepiti@gepiti.com
