ΟΙ ΚΟΛΟΝΙΕΣ:
Στην Κεφαλονιά, καθώς και στα υπόλοιπα Επτάνησα, το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι του νησιού γεμάτοι χαρά για τον ερχομό του νέου χρόνου, κατεβαίνουν στους δρόμους κρατώντας μπουκάλια με κολόνιες και ραίνουν ο ένας τον άλλον τραγουδώντας: "Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς να σας ειπούμε χρόνους πολλούς" και ευλογώντας έτσι τον ερχομό του νέου έτους, ευχόμενοι μακροζωία και ευρωστία.
Η ευχή που ανταλλάσσουν για τον χρόνο που φεύγει είναι: "Καλή Αποκοπή", δηλαδή «με το καλό να αποχωριστούμε τον παλιό χρόνο».
Το πρωί της Πρωτοχρονιάς η μπάντα του δήμου περνάει από όλα τα σπίτια και τραγουδάει καντάδες και κάλαντα: "Πάλιν ακούσατε άρχοντες πάλι να σας ειπούμε, ότι και αύριον εστί ανάγκη να χαρούμε και να πανηγυρίζουμε Περιτομήν Κυρίου, την εορτή του Μάκαρος Μεγάλου Βασιλείου".
ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ ΣΤΗ ΛΕΥΚΑΔΑ:
Η παραμονή
Την παραμονή των Φώτων, στις 4.30 π.μ., αρχίζουν ο Όρθρος, οι Μεγάλες Ώρες, ο Εσπερινός των Θεοφανείων και η Θ. Λειτουργία του Μεγ. Βασιλείου. Όπως και την παραμονή των Χριστουγέννων, γίνεται μονοεκκλησία στην Μητρόπολη. Δηλαδή συγκεντρώνονται όλοι οι ιερείς της πόλης, χωρίς να λειτουργεί άλλη εκκλησία. Στο τέλος της Θ. Λειτουργίας τοποθετούν στη μέση της Εκκλησίας μια μεγάλη κολυμπήθρα και γίνεται ο Μέγας Αγιασμός. Από πολύ νωρίς έχουν πάει πολλοί Χριστιανοί για να αντλήσουν από το αγιασμένο νερό.
Τη μέρα αυτή «περπατάει ο Σταυρός». Οι ιερείς και οι διάκονοι χωρίζουν όλη την πόλη σε τετράγωνα και ο καθένας αγιάζει τα σπίτια και τα καταστήματα της περιοχής που του αναλογεί. Το ίδιο γίνεται και στα χωριά. Τον κάθε κληρικό συνοδεύει ένα παιδί, που κρατάει τον μαστραπά ή άλλο σκεύος που περιέχει τον αγιασμό. Ο παπάς μπαίνει στο σπίτι ψέλνοντας το «Εν Ιορδάνη» ή το «Επεφάνης σήμερον» και ραντίζει με την αγιαστούρα του, με αγιασμό, το σπίτι. Ο νοικοκύρης δίνει κατόπιν το σχετικό φιλοδώρημα στο παιδί που συνοδεύει τον παπά. Με απόφαση της Μητρόπολης, οι ιερείς δεν παίρνουν πλέον χρήματα στον αγιασμό.
O Αγιασμός των Θεοφανείων
Ανήμερα των Θεοφανείων, γίνεται με μεγάλη επισημότητα ο Αγιασμός σε όλες τις εκκλησίες, στο τέλος της Λειτουργίας, πάνω σε ειδικά στολισμένη εξέδρα. Ψέλνονται οι σχετικοί ύμνοι, διαβάζονται τα αναγνώσματα και οι καταπληκτικές ευχές του Αγίου Σωφρονίου, Πατριάρχου Ιεροσολύμων.
Όλοι οι πιστοί πηγαίνουν στην εκκλησία, κρατώντας ένα ποτήρι ή άλλο δοχείο για να βάλουν τον αγιασμό. Επιστρέφοντας στο σπίτι, αγιάζουν τα εικονίσματα, όσους δεν πήγαν στην εκκλησία, τους χώρους του σπιτιού, τους κήπους, τα ζώα και ύστερα φυλάνε τον αγιασμό στα εικονίσματα. Προσοχή όμως! Για να φυλάξει κανείς τον αγιασμό στα εικονίσματα του σπιτιού, θα πρέπει να υπάρχει πάντοτε καντήλι αναμμένο στο σπίτι και η ζωή των ενοίκων να είναι χριστιανική. Ο αγιασμός, όσα χρόνια και να μείνει φυλαγμένος, διατηρείται με τη Χάρη του Θεού καθαρός και αναλλοίωτος.
Η αγιαστούρα
Η «αγιαστούρα» που κρατάει στα χέρια του ο παπάς είναι φτιαγμένη από δεντρολίβανο, μυρτιά και «φ(ου)στίνες» -μεγάλες κιτρινόασπρες βιολέτες. Συνηθίζεται να φυτεύουν την αγιαστούρα και οι λοιποί Χριστιανοί, δηλ. το κλαράκι που χρησιμοποίησαν για να ραντίσουν στα σπίτια τους και πάντοτε πιάνει.
Η κατάδυση του Τ. Σταυρού
Όταν τελειώσει η ακολουθία του Μεγ. Αγιασμού σε όλες τις ενορίες, οι ιερείς συγκεντρώνονται στην Μητρόπολη και με επικεφαλής τον Μητροπολίτη και τις αρχές, συνοδεία της Φιλαρμονικής και πλήθους πιστών, κατεβαίνουν στην προκυμαία της Λευκάδας για να γίνει η κατάδυση του Τ. Σταυρού. Γίνεται δέηση. Διαβάζει ο επίσκοπος το Ευαγγέλιο και ψέλνουν το «Εν Ιορδάνη» τρεις φορές. Τις πρώτες δύο φορές ο επίσκοπος ρίχνει στη θάλασσα τον Σταυρό, δεμένο από έναν σπάγκο. Στο τρίτο «Εν Ιοιρδάνη» τον ρίχνει ελεύθερο στη θάλασσα. Βουτάνε τότε νέα παιδιά στην παγωμένη θάλασσα και συναγωνίζονται ποιος θα φτάσει πρώτος τον Σταυρό. Όποιος ανασύρει τον Σταυρό, τον ασπάζεται, τον δίνει και στους άλλους να τον προσκυνήσουν και τον επιστρέφει στον επίσκοπο. Κατόπιν η πομπή επιστρέφει στη Μητρόπολη.
Παλιότερα, ο «νικητής» γύριζε σε όλα τα σπίτια και δεχόταν ευχές και φιλοδωρήματα. Επίσης, μέχρι το 1969 δεν έριχναν τον Σταυρό ελεύθερο στην θάλασσα, αλλά ο επίσκοπος είχε τον Σταυρό δεμένο σε ένα κοντάρι, το οποίο βύθιζε τρεις φορές στο νερό. Είναι η παλιά επτανησιακή τάξη, που τηρείται ακόμη στη Ζάκυνθο.
Τα πορτοκάλια
Με την τρίτη κατάδυση του Σταυρού, όλοι βουτάνε στη θάλασσα δυο-τρία πορτοκάλια δεμένα από έναν σπάγκο. Ύστερα, τα παίρνουν στο σπίτι τους για ευλογία και ένα από αυτά μένει για έναν ολόκληρο χρόνο στα «’κονίσματα» του σπιτιού, χωρίς να μουχλιάζει. Μαζεύει απ’ την πολυκαιρία, αλλά δεν μουχλιάζει. Τα πορτοκάλια αυτά, όταν έχει φουρτούνα, τα ρίχνουν στη θάλασσα για να ηρεμεί. Επίσης, πριν την τελετή της κατάδυσης του Τ. Σταυρού ρίχνουν στη θάλασσα τα παλιά πορτοκάλια.
Πρόκειται για έθιμο - κατάλοιπο της Ενετοκρατίας. Τότε, σύμφωνα με την παράδοση, τελούσαν τον καθιερωμένο Αγιασμό στη «Μεγάλη Βρύση» (υδραγωγείο της πόλης), κοντά στο Ναό της Ζωοδόχου Πηγής. Σ’ αυτήν την περιοχή υπήρχαν τα γεμάτα εσπεριδοειδή «Περιβόλια», κτήματα των πλουσίων γαιοκτημόνων. Σε αυτά οι πορτοκαλιές καλλιεργούνταν κατά προτεραιότητα. Οι ευγενείς, λοιπόν, θα είχαν μάλλον την πρώτη θέση πάνω στην εξέδρα, δίπλα στον επίσκοπο και αυτοί θα καθιέρωσαν το έθιμο των πορτοκαλιών, για να ευλογηθεί η παραγωγή τους. Το Δωδεκαήμερο τελειώνει με τα Θεοφάνεια, που είναι η δέκατη τρίτη μέρα των χριστουγεννιάτικων γιορτών. Και όπως λέει ο λαός μας: «Στις δώδεκα πρωτάγαση, στις δεκατρείς τα Φώτα».
Η «πουτρίδα» υπήρχε στο κεφαλλονίτικο τραπέζι, πολύ πριν τη... γαλοπούλα. Η συνταγή της «πουτρίδας» απλή: χοιρινό με «κάβολε» ή με «μάπα». Πίσω από τις δύο άγνωστες λέξεις κρύβονται αντίστοιχα το κουνουπίδι και το λάχανο. Την παραμονή των Χριστουγέννων η οικογένεια μαζευόταν γύρω από την εστία, τη φωτιά, συνήθως το τζάκι.
Κρατώντας την «Κουλούρα», το Χριστόψωμο, o αρχηγός του σπιτιού έριχνε λάδι ή κρασί στη φλόγα. Η σημειολογία ήταν σημαντική: αν η φωτιά φούντωνε, ήταν καλός οιωνός για το σπίτι, αν έσβηνε, κακός. Ύστερα το κάθε μέλος της οικογένειας τραβούσε ένα κομμάτι από την κουλούρα.
Στη Ζάκυνθο, κατά την ίδια τελετουργία, ο πατέρας της οικογένειας συνέδεε τα δυο αυτά αγαθά (κρασί-λάδι) με την αφθονία στο σπίτι, λέγοντας «όσο νερό έχει η θάλασσα τόσο κρασί και λάδι στο σπίτι μας».
(Πληροφορίες: Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Πείτε μου τη γνώμη σας αφού πρώτα διαβάσετε την "Πολιτική Δημοσίευσης Σχολίων" του blog, που θα βρείτε στην κορυφή της πλαϊνής μπάρας, αν μπαίνετε από υπολογιστή ή κάτω από τη φόρμα σχολίων, αν μπαίνετε από smartphone ή tablet. Ευχαριστώ!