Κατίνα Παξινού, η μεγάλη κυρία του Εθνικού Θεάτρου

Η Κατερίνα Κωνσταντοπούλου - Παξινού, γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου του 1900 στον Πειραιά και ήταν κόρη του αλευροβιομήχανου Βασίλη Κωνσταντόπουλου. Οι σπουδές της ξεκινούν από τη σχολή Χιλλ, για να ακολουθήσει η σχολή Καλογραιών της Τήνου.

Ζωηρός χαρακτήρας η νεαρή Κατίνα "πληρώνει" το τίμημα γι' αυτό το χαρακτηριστικό της φοιτώντας εσώκλειστη σε σχολείο της Ελβετίας. Σπουδάζει μουσική και τραγούδι στο Ωδείο της Γενεύης και σε αντίστοιχες σχολές του Βερολίνου και της Βιέννης, ενώ 17 μόλις χρόνων, παντρεύτηκε το βιομήχανο Παξινό και απέκτησε μαζί του δυο κόρες, από τις οποίες η πρώτη έφυγε νωρίς από τη ζωή. Έξι χρόνια μετά το γάμο της θα ζητήσει διαζύγιο.

Η καλλιτεχνική της σταδιοδρομία ξεκινά σε ηλικία μόλις 20 χρόνων, με πρώτο σημαντικό ρόλο αυτόν της Βεατρίκης στην ομώνυμη όπερα "Αδελφή Βεατρίκη". Η όπερα γράφτηκε αποκλειστικά γι' αυτή, από τον Δημήτρη Μητρόπουλο και ανέβηκε στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά το 1920.

Εννιά χρόνια αργότερα (1929) θα έρθει ο πρώτος θεατρικός ρόλος στο θέατρο Κοτοπούλη στο έργο "Γυμνή Γυναίκα" του Μπατάιγ, ο οποίος θα την καθιερώσει ως πρωταγωνίστρια δραματικών ρόλων. Στο καμαρίνι του θεάτρου, θα γνωρίσει και θα ερωτευθεί κεραυνοβόλα τον Αλέξη Μινωτή, τον οποίο και θα παντρευτεί πολύ αργότερα το 1940. Η κοινή τους ζωή και η δυνατή τους σχέση, θα κρατήσει 40 ολόκληρα χρόνια.

Το 1931 έρχεται η συνεργασία με τον Αιμίλιο Βεάκη και τον Αλέξη Μινωτή σε συνεταιρικό θίασο με τον οποίο ανεβάζουν έργα του διεθνούς ρεπερτορίου. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα: "Θείος Βάνιας" του Τσέχωφ, "Πατέρας του Αυγούστου" του Στριντμπεργκ, "Πόθοι κάτω από τις λεύκες" του Ευγένιου Ο' Νιλ. Η αποδοτική αυτή συνεργασία κρατά από το 1932 ως το 1940, που γίνεται μόνιμο μέλος του Εθνικού Θεάτρου.

Με το Εθνικό Θέατρο η Κατίνα Παξινού εμφανίζεται σε Λονδίνο, Φραγκφούρτη και Βερολίνο σε ρόλους που την καταξιώνουν σε κορυφαία ηθοποιό της ελληνικής σκηνής και όχι μόνο. Μεταξύ άλλων ερμήνευσε Ηλέκτρα (Σοφοκλής), Γερτρούδη στον "Άμλετ" (Σαίξπηρ), Κυρία Άλβινγκ στους "Βρικόλακες" (Ίψεν) κ.α.

Την περίοδο του πολέμου, πηγαίνει στις ΗΠΑ, για να εμφανιστεί στο θέατρο Μπροντγουέι ερμηνεύοντας σπουδαίους ρόλους, παίζει σε κινηματογραφικές ταινίες και κερδίζει διεθνή αναγνώριση.

Το 1944 κερδίζει το Όσκαρ β' γυναικείου ρόλου με την ταινία "Για ποιον χτυπά η καμπάνα", όπου υποδύθηκε το ρόλο της φλογερής πατριώτισσας της Ισπανίας Πιλάρ. Όταν παρέλαβε το χρυσό αγαλματίδιο δήλωσε: "Το δέχομαι για λογαριασμό όλων των συναδέλφων μου του Εθνικού Θεάτρου, ζωντανών και νεκρών" γιατί κανείς δεν γνώριζε πόσοι έμειναν ζωντανοί, από το πόλεμο.

Μάλιστα όταν της πρότειναν το ρόλο και της έστειλαν το σενάριο το δέχτηκε, αλλά αρνήθηκε να κάνει δοκιμαστικό, εξηγώντας στους παραγωγούς της Paramaout πως για το ρόλο της Πιλάρ είναι η κατάλληλη γιατί: "Κατάγομαι από γενιές ανταρτών. Η γιαγιά μου, έμαθε αλφάβητο από έναν οπλαρχηγό των ανταρτών σε μια σπηλιά. Την ξέρω την Πιλάρ. Την ξέρω καλά!".
Πέντε χρόνια αργότερα το 1949 τιμήθηκε με το βραβείο Κοκτώ στο φεστιβάλ Μπιάριτς για την ερμηνεία της στην ταινία "Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα".

Από το 1950 που επιστρέφει στην Ελλάδα, ξεκινά τις εμφανίσεις της στο Εθνικό Θέατρο με τον Αλέξη Μινωτή ανεβάζοντας έργα Ίψεν και Λόρκα και αρχαίων τραγικών. Μεταξύ άλλων να θυμίσουμε το "Σπίτι της Μπερνάντα Άλμα" του Λόρκα, με το οποίο περιόδευσε και σε όλες τις μεγαλουπόλεις της Ευρώπης και της Αμερικής, "Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας" του Ντύρενματ, "Η τρελή του Σαγιώ" του Ζιρωντού, το "Μακρύ ταξίδι" του Ο' Νήλ. Από το 1957 γίνεται μόνιμο μέλος στη σκηνή του Εθνικού δίνοντας την ευκαιρία στο κοινό να τη θαυμάσει σε έργα διεθνούς ρεπερτορίου, αλλά και του αρχαίου θεάτρου όπως "Εκάβη", "Μήδεια", "Φόνισσες" και "Βάκχες" του Ευρυπίδη, ενώ λαμβάνει μέρος σε πολλά φεστιβάλ της δεκαετίας του ΄50 σε παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας στο Ηρώδειο και την Επίδαυρο.

Στη διάρκεια της δικτατορίας Παξινού και Μινωτής συγκροτούν δικό τους θίασο και ανεβάζουν το "Ματωμένο γάμο" του Λόρκα, την "Ήρα και το παγώνι" του Ο' Κέισυ, τους "Παλαιστές" του Στρατή Καρρά κ.α.
Τελευταία της παράσταση στο θέατρο και τελευταία της μεγάλη επιτυχία στο "Μάνα Κουράγιο" του Μπέρτολ Μπρεχτ, όπου ερμήνευσε μοναδικά τον ομώνυμο ρόλο. Τελευταία της εμφάνιση στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, όχι όμως ως ηθοποιός ήταν το καλοκαίρι του 1972. Μερικούς μήνες αργότερα το Φεβρουάριο (22) του 1973 αφήνει την τελευταία της πνοή χάνοντας τη μάχη με τον καρκίνο, σε ηλικία 72 χρόνων.

Παρά το μοναδικό ταλέντο της και τη μεγάλη ζήτηση από παραγωγές του εξωτερικού η Κατίνα Παξινού έκανε ελάχιστε ταινίες, τις οποίες αναφέρουμε παρακάτω:
1. "Για ποιον χτυπά η καμπάνα" Σαμ Γουντ (1943)
2. "Πυρ!" Φρανκ Τατλ (1943)
3. "Ο εμπρηστής" Χέρμαν Σάμλιν (1945)
4. "Η οργή του Θεού" Τσάρλς Φρανκ (1947)
5. "Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα" Ντάντλεϊ Νίκολς (1947)
6. "Καίσαρ Βοργίας" Χένρι Κινγκ (1949)
7. "Ο κύριος Αρκάντιν" Όρσον Γουέλς (1955)
8. "Το θαύμα" Έρβιν Ρέιπερ (1959)
9. "Ο Ρόκκο και τα αδέλφια του" Λουκίνο Βισκόντι (1960)
10. "Πώς γνώρισα τον έρωτα" Ρομπέρ Ανρικό (1968)
11. "Un ete Fauvage" Μαρσέλ Καμί (1969)
12. "Το νησί της Αφροδίτης" Γιώργος Σκαλενάκης (1969)

Αξίζει να αναφέρουμε πως η Κατίνα Παξινού έκανε μεταφράσεις θεατρικών έργων του Ευγένιου Ο' Νιλ, ενώ έγραψε τη μουσική για την παράσταση "Οιδίπους Τύραννος" του Σοφοκλή. Παρασημοφορήθηκε με τον Χρυσό Ανώτερο Ταξιάρχη του Γεωργίου Α΄και με τον Ανώτερο Ταξιάρχη της Δ. Γερμανίας. Βραβεύτηκε ακόμη με το βραβείο "Ιζαμπέλλα Ντ' Εστέ" και της δόθηκε το τίτλος της Αξιωματούχου Γραμμάτων και Τεχνών της Γαλλίας.

Η Κατίνα Παξινού ήταν γιαγιά του Αλέξανδρου Αντωνόπουλου. Ήταν η πρώτη μη Αμερικανίδα ηθοποιός που πήρε όσκαρ στην πρώτη της εμφάνιση στην οθόνη,

Πληροφορίες: lifo.gr, wikipedia.org
Κείμενο: "to e - periodiko mas"