Το ελληνικό τραγούδι στη δεκαετία 1940 - 1950

Η δεκαετία αυτή ξεκινά με ένα Παγκόσμιο Πόλεμο και σημαδεύεται από ένα Εμφύλιο. Στα χρόνια του πολέμου η φωνή που κυριαρχεί είναι αυτή της Σοφίας Βέμπο. Μια ξεχωριστή τραγουδίστρια η οποία δίκαια χαρακτηρίστηκε ως η τραγουδίστρια της νίκης.


Η δισκογραφία, που σταμάτησε (λόγω του πολέμου) ξεκινά ξανά από τον Ιούνιο του 1946 και κινείται σε ένα αυστηρό πλαίσιο λογοκρισίας. Οι ξένες "συμμαχικές" δυνάμεις (ιδιαίτερα οι Άγγλοι) παρεμβαίνουν έντονα, καθώς και ο Εμφύλιος διχαστικός πόλεμος.

Το στιχουργικό ύφος έχει περισσότερο ποιητικό χαρακτήρα και στην ενορχήστρωση χρησιμοποιούνται πρόσθετα πολυφωνικά όργανα όπως το ακορντεόν και το πιάνο (από το Βασίλη Τσιτσάνη). Στα χρόνια της Κατοχής, συνθέτες όπως ο Β. Τσιτσάνης, ο Μ. Βαμβακάρης, ο Μπαγιαντέρας, ο Α. Καλδάρας και άλλοι γράφουν τραγούδια με στίχους που έχουν προσαρμοστεί στα σκληρά χρόνια που περνούν οι Έλληνες. Κάποια από αυτά, ίσως τα περισσότερα, δεν θα κυκλοφορήσουν ποτέ σε δίσκους και δεν θα γίνουν γνωστά.


Τα τραγούδια που ακούγονται αυτή την περίοδο είναι τραγούδια που δημιουργήθηκαν για να εξυμνούν τα κατορθώματα των αντιστασιακών οργανώσεων. Έλληνες συνθέτες και ποιητές δημιουργούν παραλλαγές διεθνών επαναστατικών τραγουδιών. Ο Μιχάλης Σουγιούλ έπαιξε για τους στρατευμένους σε φυλάκια και συγκεντρώσεις του στρατού. Το πασίγνωστο "Παιδιά της Ελλάδος παιδιά" σε στίχους του Μ. Τραϊφόρου, είναι βασισμένος στη μελωδία του τραγουδιού "Ζεχρά" του Μ. Σουγιούλ, ενώ έγραψε και δύο πρωτότυπα τραγούδια με αφορμή τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο, το "Δύο αγάπες" και το "Μας χωρίζει ο πόλεμος".

Μιχάλης Σογιούλ

Με το τέλος της γερμανικής κατοχής έρχεται η επαναλειτουργία των στούντιο στη Ριζούπολη και μια νέα γενιά δημιουργών κάνει την εμφάνισή της. Εμπνευσμένοι στιχουργοί όπως οι Χ. Βασιλειάδης (Τάντας), Ε. Παπαγιαννοπούλου, Χ. Κολοκοτρώνης, Κ. Μάνεσης, Κ. Βίρβος, Δ. Γκούτης, Ν. Μουράκος αλλά και συνθέτες όπως οι Σ. Χρυσίνης, Α. Καλδάρας, Μ. Χιώτης, Γ. Μητσάκης, Θ. Δερβενιώτης, Μ. Μπακάλης, Γ. Κλουβάτος, Γ. Λαύκας, Κ. Καπλάνης, Β. Καραπατάκης και άλλοι που οι περισσότεροι είχαν παιδεία και μόρφωση σύμφωνα και με τις συνθήκες της εποχής. Μέσα από το δικό τους ταλέντο τραγουδήθηκε η σκληρή καθημερινότητα στα ερείπια του πολέμου.


Βρισκόμαστε στο τέλος της κλασικής περιόδου του ρεμπέτικου τραγουδιού (1932 - 1942) και την αρχή της εποχής της ευρείας διάδοσης και αποδοχής του. Δύο χαρακτηριστικές φωνές αναδεικνύονται τη δεκαετία αυτή η Σωτηρία Μπέλλου και ο Πρόδρομος Τσαουσάκης.

Το ελαφρύ τραγούδι γνωρίζει επίσης ευρεία διάδοση και κυριαρχεί στα μεγάλα αστικά κέντρα. Στη διάδοσή του αυτή, συντέλεσαν το ραδιόφωνο, η ανάπτυξη της δισκογραφίας, η εισβολή του κινηματογράφου (κυρίως του αμερικανικού), η επιθεώρηση που εξακολουθεί να φιλοξενει πολλά τραγούδια παρόλο που δεν βρίσκεται στην ακμή της και η ανασυγκρότηση της κοινωνικής ζωής (ταβέρνες, κοσμικά κέντρα, χώροι διασκέδασης).


Ο Αττίκ, ο Χαιρόπουλος, ο Γιαννίδης και ο Σουγιούλ έχουν ήδη διαμορφώσει τη μουσική γλώσσα του ελαφρού τραγουδιού. Κοινός παρανομαστής των τραγουδιών είναι οι ρυθμοί της χαμπανέρας, του ταγκό, του βαλς και του φοξ τροτ στους οποίους προστέθηκαν το μπολερό, το μπούκι μπούκι, η ρούμπα, το μάμπο και η κόγκα.

Στα θέματα των στίχων ο έρωτας κυριαρχεί, όπως και η γυναίκα αλλά και η ομορφιά της Αθήνας και της Πλάκας, αφήνοντας στην άκρη την καθημερινότητα, αφού η νοοτροπία των ανθρώπων αλλάζει και αποζητά τώρα, μια ανώδυνη φυγή από τη θλιβερή πραγματικότητα. Αυτές οι αλλαγές νοοτροπίας και οι κοινωνικές ανακατατάξεις οδηγούν σε μια προσπάθεια συνάντησης της αστικής τάξης με τις λαϊκές μάζες, έχοντας σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία των λεγόμενων "αρχοντορεμπέτικων" τραγουδιών, όπως "Το Μονοπάτι", "Το τραμ το τελευταίο" και άλλα, ενώ δεν λείπουν και οι μεταγλωττίσεις ξένων τραγουδιών, προερχόμενα από την ευρωπαϊκή δισκογραφία και τον κινηματογράφο.

Δανάη

Ξεχωριστοί, ρομαντικοί και ευαίσθητοι οι ενορχηστρωτές των τραγουδιών αυτών ήταν ο Μ. Κατριβάνος, ο Σ. Ιωαννίδης, ο Γ. Βέλλας, ο Γ. Σπάρτακος, ο Ζ. Κορίνθιος, ο Ν. Χατζηαποστόλου, ο Γ. Μουζάκης, ο Τ. Μωράκης, ο Κ. Γιαννίδης, ο Χ. Χαιρόπουλος, ο Ι. Ριτσιάδης, ο Λ. Μαρκέας, ο Μ. Σουγιούλ, ο Ζ. Ιακωβίδης, ο Κ. Καπνίσης ενώ στίχους έγραψαν ο Γ. Οικονομίδης, ο Α. Σαββίδης, ο Μ. Τραϊφόρος, ο Α. Σακελλάριος, ο Μ. Μάτσας, ο Π. Μενεστρέλ.


Μερικές από τις ωραιότερες φωνές της ελληνικής μουσικής σκηνής εμφανίζονται εκτός από τη Σ. Βέμπο, όπως η Δανάη, ο Πέτρος Επιτροπάκης, ο Νίκος Γούναρης, η Νινή Ζαχά, ο Τώνης Μαρούδας, η Μάγια Μελάγια, ο Σώτος Παναγόπουλος, ο Φώτης Πολυμέρης, ο Ορέστης Μακρής, η Ρένα Βλαχοπούλου.

Πηγές πληροφοριών: tar.gr, allotino.pblogs.gr
Κείμενο: "to e-periodiko mas"