Οκτώβριος ο μήνας των χρυσανθέμων

Ο Οκτώβρης, δεύτερος μήνας του Φθινοπώρου και δέκατος του έτους φέρνει πολλές βροχές στους γεωργούς γι’ αυτό και τον ονομάζουν και «Βροχάρη». Επειδή είναι και εποχή σποράς ονομάζεται σε πολλά μέρη της Ελλάδας «Σποριάτης, Σποριάς και Σπαρτός.

Η επίσημη ονομασία του οφείλεται στη θέση του στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο. Ήταν ο όγδοος κατά σειρά μήνας και έτσι το όνομά του προέρχεται από τον αριθμό οχτώ. Αργότερα σ' αυτό το ημερολόγιο, προστέθηκαν οι μήνες Ιανουάριος και Φεβρουάριος και ο Οκτώβριος άλλαξε θέση (από όγδοος έγινε δέκατος) όχι όμως και όνομα.

Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Πυανεψιών από τη γιορτή των Πυανέψιων που γίνονταν προς τιμήν του θεού Απόλλωνα. Γενικότερα, η εποχή του Οκτώβρη ήταν πλούσια σε γιορτές όπως τα Θησεία, τα Απατούρια, τα Θεσμοφόρια αφού ήταν εποχή σποράς και οι άνθρωποι ήθελαν να εξασφαλίσουν καλή σοδειά. Μάλιστα λέγεται πως οι Ρωμαία θυσίαζαν ένα άλογο στο Πεδίον του Άρεως για να πάει καλά η σοδειά τους. Αξίζει να θυμόμαστε πως για την Αθήνα και την Ελευσίνα είναι ο μήνας που άρχιζαν και διεξάγονταν το μεγαλύτερο μέρος των Ελευσίνιων Μυστηρίων.

Ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως με τον Ιανουάριο έχουν ένα κοινό. Ξεκινούν και οι δύο μήνες την ίδια μέρα, εκτός από τις δίσεκτες χρονιές.

Είναι η εποχή των χρυσανθέμων που ονομάζονται και αγιοδημητριάτικα και στην Κύπρο οχτωβρούδια. Δεν είναι όμως τα μόνα λουλούδια που ανθίζουν αυτή την εποχή. Μαζί με τα χρυσάνθεμα ανθίζουν και τα κυκλάμινα στις πλαγιές των βουνών και στα βράχια, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει και ο μεγάλος μας ποιητής Γιάννης Ρίτσος στο ποίημά του «Κουβέντα με ένα λουλούδι» που ανήκει στην συλλογή «Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της Πικρής Πατρίδας» και μελοποιήθηκε από το Μίκη Θεοδωράκη.

Πολλές οι γιορτές του Οκτωβρίου με πιο μεγάλη του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα. Σε πολλά μέρη ονομάζεται και «Αι-Δημητριάτης» ή «Αι-Δημήτρης». Όπως αναφέρουν οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης «Η γιορτή αυτή, που θεωρείται από το λαό μας ορόσημο του χειμώνα, συνδυάζεται με τη γιορτή του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου. Στο γεωργικό καλαντάρι οι δυο αυτές γιορτές αποτελούν τις χρονικές τομές που χωρίζουν το έτος σε δυο ίσα μέρη, στο χειμερινό και στο θερινό εξάμηνο αντίστοιχα».

Ο Οκτώβριος έχει φυσικά και τη γιορτή του Ευαγγελιστή Λουκά στις 18, καθώς και τη γιορτή του πολιούχου των Αθηνών Διονυσίου του Αρεοπαγίτου στις 3 του μήνα.

Ο Οκτώβρης συνδέεται με σημαντικά γεγονότα της ιστορίας μας. Η κ. Μαρίνα Πετράκη ιστορικός, συγγραφέας και Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Κεντ στη Σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ιστορία αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η νικηφόρα είσοδος στη Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου 1912 μεταμόρφωσε την αμελητέα Ελλάδα σε υπολογίσιμη δύναμη. Η απόρριψη του φασιστικού τελεσίγραφου στις 28 Οκτωβρίου 1940 συμπύκνωσε σε μια λέξη την ομοψυχία και αγωνιστικότητα που στήριξαν, πέρα από κάθε ελπίδα και απελπισία, τον αγώνα στα βουνά της Αλβανίας, στις πόλεις και την ύπαιθρο της κατεχόμενης Ελλάδας. Η απελευθέρωση της Αθήνας στις 12 Οκτωβρίου 1944 πυκνώνει συμβολικά το πέρασμα από τον εφιάλτη του εξανδραποδισμού στις προσδοκίες, και τις διαψεύσεις, του μεταπολεμικού κόσμου μας».

Ο μήνας κλείνει με την Εθνική μας Εορτή της 28ης Οκτωβρίου 1940. Ημέρα μνήμης για την επέτειο του ΟΧΙ που σηματοδότησε την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου και την είσοδο της Ελλάδας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.