Το "ποδαρικό" δεν είναι αποκλειστικά ελληνική συνήθεια, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είναι και πολλοί οι λαοί που το ακολουθούν έτσι όπως γίνεται στην Ελλάδα. Βέβαια λίγο ως πολύ όλοι οι λαοί ανά τον κόσμο, προσπαθούν και επιζητούν τρόπους να φέρουν "γούρι" στο σπιτικό τους την Πρωτοχρονιά, ακόμα και στις μέρες μας, αφού ο σκοπός είναι πάντα ο ίδιος, να φέρει τον νέο χρόνο καλή τύχη στο σπίτι και στην οικογένεια...

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ποδαρικό στην Αγγλία όπως αναφέρει η αγγλίδα λαογράφος Christina Hole. Το ποδαρικό λοιπόν γίνεται τις πρώτες ώρες της Πρωτοχρονιάς, αν όχι τα πρώτα λεπτά.

Αυτός που θα το κάνει φέρνει μαζί του συμβολικά δώρα όπως τρόφιμα, καύσιμα, χρήματα τα οποία θεωρούνται τεκμήρια ευημερίας. Πολλές φορές φέρνει μαζί του ένα κλαδί από αειθαλές δέντρο, το οποίο συμβολίζει την καλή υγεία.

Ο πρωτοχρονιάτικος επισκέπτης, που θα κάνει ποδαρικό χαιρετά όλους τους παρευρισκόμενους και στη συνέχεια τον καλωσορίζουν κι εκείνοι και αφήνει ένα κάρβουνο για το άναμμα της φωτιάς. Κανείς δεν φεύγει από το σπίτι πριν καταφθάσει ο επισκέπτης του ποδαρικού, όπως καταλαβαίνετε. Κανείς δεν μιλά μέχρι να μιλήσει εκείνος και να ευχηθεί στην οικογένεια και τους καλεσμένους "Happy new year". Τότε μόνο σπάει η σιωπή και αντεύχονται όλοι!!!

Σύμφωνα με τη Hole, το ποδαρικό δεν επιτρέπεται να γίνει από γυναίκα. Αν αυτό συμβεί, τότε πιστεύεται ότι θα προκληθεί καταστροφή στην οικογένεια που το επέτρεψε. Κατά την αντίληψη των Άγγλων το ποδαρικό πρέπει να γίνεται από άνδρα δυνατό, υγιή και όμορφο!

Δύο ακόμα χώρες έχουν το "ποδαρικό" σαν πρωτοχρονιάτικο έθιμο.

Η πρώτη είναι η γειτονική της Αγγλίας, η Σκωτία όπου συνηθίζουν με την έλευση του καινούργιου χρόνου να πηγαίνουν ο ένας στο σπίτι του άλλου για να κάνουν το ποδαρικό, που γίνεται όπως και στην Ελλάδα με το δεξί πόδι, για να πάει καλά η χρονιά. Ο επισκέπτης που θα είναι ο πρώτος που θα περάσει το κατώφλι του σπιτιού, θα πρέπει να φέρνει μαζί του και δώρα, κυρίως ουίσκι και άλλα φαγώσιμα.

Στην Αργεντινή, κάνουν ένα ιδιότυπο "ποδαρικό". Φροντίζουν ακριβώς στις 12 να κάνουν ένα βήμα με το δεξί πόδι, έτσι ώστε να ξεκινήσει η χρονιά με καλοτυχία.


πηγή: 24grammata.com,

Κείμενο: to e-periodiko mas

Η ιστορία των μελομακάρονων και των κουραμπιέδων

Δύο χριστουγεννιάτικα γλυκά που είναι δεμένα με τις αναμνήσεις και την οικογενειακή παράδοση όλων μας. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί γιορτές Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς χωρίς μελομακάρονα και κουραμπιέδες. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν την ιστορία αυτών των γλυκών που ήρθαν στην Ελλάδα για να γίνουν αγαπημένο έδεσμα μικρών και μεγάλων.

Τα μελομακάρονα ήρθαν μαζί με τους Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Ελλάδα. Τα ονόμαζαν φοινίκια και η συνταγή τους πήγαινε από τη μια γενιά στην άλλη με ευλάβεια, που θα ζήλευε επτασφράγιστο μυστικό. Παρά το γεγονός πως ετυμολογικά η προέλευσή τους είναι αρχαιοελληνική, το μυαλό όλων πάει στο ιταλικό μακαρόνι. Ας δούμε λοιπόν τη διαδρομή...

Αν ανατρέξουμε σε λεξικό, θα μάθουμε πως η λέξη μακαρόνι παράγεται από τη μεσαιωνική ελληνική λέξη μακαρωνία. Ένα φαγητό με βάση τα ζυμαρικά, για το δείπνο στο οποίο μακάριζαν το νεκρό. Η λέξη μακαρωνία, προέρχεται με τη σειρά της από την αρχαία ελληνική λέξη μακαρία η οποία ήταν μια πίτα για την ψυχή του νεκρού, ένα αρτοσκεύασμα με σχήμα όμοιο με εκείνο του μελομακάρονου, που προσφερόταν μετά την κηδεία.

Χιλιάδες χρόνια αργότερα αυτό το αρτοσκεύασμα η μακαρία, βουτήχτηκε στο μέλι, για να γίνει το μελομακάρονο ή αλλιώς φοινίκι. Σ' αυτό το σημείο, σίγουρα θα αναρωτηθείτε πώς γίνεται ένα έδεσμα που ήταν συνδεδεμένο με το θάνατο, μετατράπηκε σε γιορτινό και μάλιστα των Χριστουγέννων. Αιτία είναι το μέλι, που από τους αρχαίους χρόνους συμβόλιζε την ευζωία και τη δημιουργία και κλείνει μέσα του την επιθυμία όλων μας για καλή ζωή και τύχη. Δεν είναι γνωστό από ποιους έγινε αυτή η μετατροπή. Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως η Ελλάδα πριν την έλευση των Μικρασιατών δεν έφτιαχνε τέτοιο χριστουγεννιάτικο γλυκό.

Τα χριστουγεννιάτικα κεράσματα μέχρι τότε ήταν οι δίπλες, τα ξηροτήγανα, τα σπάργανα, οι σφακιανόπιτες, οι λαλαγγίτες και οι σαρικόπιτες που όλα έχουν ως βάση τους το μέλι και τους ξηρούς καρπούς αφού πάντα το μέλι συμβόλιζε την καλή ζωή και οι ξηροί καρποί την αφθονία.

Οι κουραμπιέδες έχοντας ταξιδέψει από τη μακρινή Περσία σε όλη την ανατολή, έφτασαν και στην Ελλάδα. Πολλές χώρες διεκδικούν την πατρότητά τους και ιδιαίτερα ο Λίβανος. Παρόμοια γλυκά συναντάμε και στην Τουρκία, την Αλβανία και σε ισπανόφωνες χώρες.

Η λέξη kurabiye στα τουρκικά σημαίνει μπισκότο, όμως τα γλυκίσματα στα οποία αναφέρεται δεν είναι πασπαλισμένα με ζάχαρη άχνη, όπως ο ελληνικός κουραμπιές. Αν θελήσουμε να ψάξουμε βαθύτερα, θα πρέπει να αναζητήσουμε τις ρίζες της λέξης, στη λέξη kuru που σημαίνει στεγνός και στη λέξη biye που είναι δανική από τα λατινικά για τη λέξη biscuit (μπισκότο), την τεχνική δηλαδή του διπλοφουρνίσματος (οι αρχαίοι Έλληνες την ονόμαζαν δίπυρον) κατά την οποία αφαιρούνταν με το ψήσιμο η υγρασία από τα σκευάσματα, για να αντέχουν μέχρι να καταναλωθούν χωρίς να χαλάνε.

Λέγεται πως και ο κουραμπιές ήρθε στην Ελλάδα με τους πρόσφυγες από τη Σμύρνη χωρίς να είναι απολύτως βέβαιο. Στη χώρα μας πάντως είναι ιδιαίτερα αγαπητός όχι μόνο κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, αλλά όλο το χρόνο. Είναι ένα γλυκό, που συμβολίζει τη χαρά, την ευδαιμονία και συνοδεύει, σε πολλές περιοχές της, κάθε χαρούμενο γεγονός όπως γάμοι, βαφτίσεις, γιορτές.



Πηγές πληροφοριών: olivemagazine.gr, nea.allnewz.gr, news247.gr
Κείμενο: to e-periodiko mas

Ένα …γνωστό παραμύθι



Στο άκουσμα της λέξης (καλικάντζαρος) έρχεται στο μυαλό, η εικόνα της γιαγιάς κοντά στο τζάκι, που διηγείται στα εγγονάκια της, ιστορίες από τα «χρόνια τα παλιά». Τότε που ο κόσμος ήταν πιο απλός στη σκέψη και τη συμπεριφορά και θυμόταν και τηρούσε έθιμα και δοξασίες που τώρα μοιάζουν τόσο νοσταλγικά μακρινές.

Τι ήταν όμως αυτοί οι καλικάντζαροι;

Οι γιαγιάδες απαντούν με περισσή σιγουριά, λες και τους είχαν δει με τα μάτια τους: Αερικά, ξωτικά, που κάθε νύχτα το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων κυκλοφορούν στους δρόμους και τα χαλάσματα του χωριού. Έτσι άκουγαν με ευλαβική προσοχή τα εγγονάκια τις ιστορίες αυτές και λίγο ο φόβος, λίγο ότι η γιαγιά ήταν πολύ πειστική στη διήγησή της, τα μικρά κάθονταν ήσυχα, χωρίς να ταλαιπωρούν τις μαμάδες, που είχαν αμέτρητες δουλειές τις μέρες εκείνες.

Μα πώς ξεκίνησε όλο αυτό το «παραμύθι»; Είναι εύκολο να απαντήσει κανείς αν σκεφτεί πόσο μεγάλη και ανεξάντλητη είναι η φαντασία του λαού μας.

Η αρχή του …μύθου, ξεκινά από τους αρχαίους χρόνους, όπου πίστευαν ότι οι ψυχές έβρισκαν την πόρτα του Άδη ανοιχτή και μπορούσαν έτσι να ανεβαίνουν στον πάνω κόσμο όποτε ήθελαν, χωρίς κανένα περιορισμό. Αργότερα, οι Βυζαντινοί γιόρταζαν το Δωδεκαήμερο με μουσική, τραγούδια, χορό και μασκαρέματα. Όπως λοιπόν οι άνθρωποι ήταν μασκαρεμένοι, με καλυμμένα τα πρόσωπά τους, μπορούσαν να κάνουν ότι ήθελαν χωρίς ντροπή και χωρίς να υπολογίζουν τίποτα. Έτσι μπορούσαν να μπουν στα σπίτια των άλλων κάνοντας φασαρία ή τραγουδώντας και ζητούσαν γλυκά ή λουκάνικα από τους οικοδεσπότες για να φύγουν. Ακόμα και από τις καμινάδες μπορούσαν να εισβάλλουν σ’ ένα σπίτι. Όλα αυτά συνεχίζονταν για δώδεκα ημέρες, μέχρι την παραμονή των Φώτων. Με το μεγάλο Αγιασμό, όλα σταματούσαν και οι άνθρωποι ησύχαζαν.

Η μεγάλη φαντασία του λαού μας, όλες αυτές τις συνήθειες των βυζαντινών χρόνων τις μετέτρεψε σε πλάσματα περίεργα, αλαφροΐσκιωτα, που ανεβαίνουν στη γη από τον κάτω κόσμο προσπαθώντας να τα κάνουν όλα άνω – κάτω. Κάπως έτσι «γεννήθηκαν» οι καλικάντζαροι, εκείνα τα μικροσκοπικά πλάσματα με τα μεγάλα αυτιά, τις περίεργες μύτες και τα γαμψά νύχια.

Γιατί οι καλικάντζαροι ανεβαίνουν πάνω στη γη, γιαγιά; Πού είναι όλο τον υπόλοιπο χρόνο; Γιατί διαλέγουν αυτές τις μέρες και όχι κάποιες άλλες;

Αυτές ήταν οι μόνιμες ερωτήσεις των εγγονιών, που άκουγαν με δέος αλλά και με κάποια ελαφρά δυσπιστία. Οι απαντήσεις τις γιαγιάς όμως ήταν πάντα κατατοπιστικές και σχεδόν αποστομωτικές.

Όλο το χρόνο, οι καλικάντζαροι, ζουν κάτω από τη γη και άλλος με τσεκούρι, άλλος με πριόνι, άλλος με τα γαμψά του νύχια, προσπαθούν να κόψουν το δέντρο που κρατά τη γη. Κόβουν συνεχώς από το πρωί μέχρι το άλλο πρωί. Εκεί κοντά στα Χριστούγεννα το δέντρο θέλει πολύ λίγο ακόμα, για να κοπεί τελείως. Τότε κι αυτοί, το παρατούν και ανεβαίνουν πάνω στη γη, για να ταλαιπωρήσουν τους δόλιους τους ανθρώπους, με τα καμώματά τους. Βρίσκουν ευκαιρία βλέπετε, γιατί ο μικρός Χριστός είναι Αβάπτιστος ακόμα και τα νερά «αβάπτιστα» κι αυτά κι έτσι τους χωράει κι αυτούς ο τόπος, για να κάνουν τις «ζαβολιές» τους. Τα Θεοφάνια όμως που βαπτίζεται ο Χριστός, αυτοί έντρομοι ξαναγυρίζουν κάτω από τη γη και με έκπληξή τους διαπιστώνουν ότι το δέντρο που τη κρατά, είναι άκοπο, ανέπαφο και ξεκινούν πάλι από την αρχή. Έτσι βάζουν σκοπό τους να κάνουν το ίδιο τον άλλο χρόνο και την παθαίνουν πάλι και τον άλλο χρόνο πάλι και ξανά.

Και τι κάνουν δηλαδή; Τι κάνουν; Και τι δεν κάνουν! Έτσι όπως είναι μαυριδεροί, τριχωτοί και μικροσκοπικοί, ανεβαίνουν σιγά - σιγά από τις τρύπες τους στη γη και περιμένουν την ώρα που θα σμίξει η μέρα με τη νύχτα, για να μπουν στα σπίτια να κάνουν ζημιές, να λερώσουν το σπίτι, να «μαγαρίσουν» το νερό, να φάνε το φαγητό, ειδικά αν είναι χοιρινό. Οι καλικάντζαροι λατρεύουν το χοιρινό! Είναι δε τόσο ευκίνητοι, που μπορούν να σκαρφαλώσουν εύκολα στα δέντρα, να πηδήσουν στις σκεπές, να σπάσουν τα κεραμίδια, να μπουν στις καμινάδες. Αυτός είναι ο λόγος, που τα τζάκια είναι πάντα αναμμένα όλο το δωδεκαήμερο. Οι καλικάντζαροι φοβούνται τη φωτιά! Αν σε πετύχουν στο δρόμο τους πεζό; Αλίμονο σου, θα υποφέρεις. Είναι ικανοί να πηδήσουν στην πλάτη σου, να σε τραβολογάνε να χορεύουν πάνω σου, ή να πάρουν την πιο άγρια μορφή τους, προσπαθώντας να σε φοβίσουν.

Μα δεν μπορεί κανένας να προφυλαχτεί απ’ αυτούς; ρωτούσαν αμέσως τα εγγονάκια.

Μα γιατί νομίζετε οι νοικοκυρές σκέπαζαν το χοιρινό τους με σπαράγγια; Για να το γλυτώσουν απ’ αυτούς. Βλέπετε, τα σπαράγγια όταν μαραθούν ξεραίνονται και γίνονται σαν αγκάθια. Έτσι, κανένας καλικάντζαρος δεν τολμά να πλησιάσει το χοιρινό ή τα λουκάνικα. Και δεν σταματούσαν εκεί. Μάζευαν ότι δοχεία άδεια είχαν και τα έβαζαν γύρω από την καπνοδόχο. Όταν οι καλικάντζαροι τα δουν αρχίζουν σα βλάκες που είναι να τα μετρούν. Δεν μπορούν όμως να μετρήσουν πάνω από το δύο, γιατί μπερδεύονται. Έτσι τους παίρνει το ξημέρωμα να μετρούν και να ξαναμετρούν… ένα – δύο, ένα – δύο. Με το πρώτο φως της μέρας πρέπει να εξαφανιστούν κι έτσι γλιτώνει το σπίτι και η ηρεμία του. Άλλοι πάλι, έριχναν αλάτι στη φωτιά. Ο κρότος που κάνει το αλάτι όταν καίγεται, τους φοβίζει και όπου φύγει - φύγει. Εκείνο όμως που τους κρατά σίγουρα μακριά, είναι το λιβάνι. Γι’ αυτό οι νοικοκυρές λιβάνιζαν κάθε απόγευμα όλο το δωδεκαήμερο και κρατούσαν το θυμιατήρι να λιβανίζει συνεχώς, έτσι ώστε να μην πλησιάζει κανείς τους.

Όταν πια οι καλικάντζαροι έφευγαν, την ημέρα των Φώτων, η στάχτη από το τζάκι μαζευόταν και πεταγόταν σε μέρος που δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, όπως καθαριζόταν και το τζάκι καθώς και το εικονοστάσι, το καντήλι και οι ίδιοι οι άνθρωποι, γιατί οι κατρουλήδες, όπως αλλιώς τους έλεγαν, μπορούν να «μαγαρίσουν» τα πάντα.

Έτσι κάπως τέλειωνε η ιστορία των γιαγιάδων αφήνοντας τα εγγονάκια κοιμισμένα κοντά στη ζεστασιά της φωτιάς, δημιουργώντας παιδικές αναμνήσεις, τρυφερές, γεμάτες φαντασία περισσότερο, παρά φόβο…

Ένα εντυπωσιακό Κερκυραϊκό έθιμο

Το Μ. Σάββατο, στις 11 το πρωί στα καντούνια της Παλιάς Πόλης, στην Κέρκυρα γίνεται ένας από τους πιο διάσημους πολέμους, ο "Πόλεμος των Κανατιών". Το σύνθημα δίνεται με το χτύπημα της δεύτερης καμπάνας, που σημάνει την Πρώτη Ανάσταση.
Οι κάτοικοι της Κέρκυρας εκσφενδονίζουν από τα μπαλκόνια τους, πάνω από τα κατακόκκινα λάβαρα, τους "μπότηδες", δηλαδή τα μεγάλα κανάτια με το στενό στόμιο και τη διπλή λαβή.
Μάλιστα, πολλές φορές οι μπότηδες είναι γεμάτοι με νερό, για περισσότερο θόρυβο.


Έτσι δημιουργείται μια συγκλονιστική ατμόσφαιρα, την οποία κάνουν εντονότερη οι κανονιοβολισμοί από το φρούριο την ώρα που σκάνε στα πλακόστρωτα καντούνια οι γεμάτες στάμνες. Παράλληλα, ηχεί μουσική από τα πνευστά των δεκαοχτώ Φιλαρμονικών της πόλης.


Με το σπάσιμο των σταμνών ξεκινούν οι καμπάνες της πόλης να μεταδίδουν το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης. Η μία μετά την άλλη οι καμπάνες φέρνουν το μήνυμα και στο μικρότερο χωριό του νησιού.

Πολλές είναι οι ερμηνείες για τους "μπότηδες" το Πάσχα στην Κέρκυρα.
Μία απ' αυτές θεωρεί τις στάμνες μεσαιωνικό έθιμο, κατάλοιπο της Ενετοκρατίας. Οι Βενετοί ως καθολικοί, έσπαγαν παλιές στάμνες την Πρωτοχρονιά, στη μεγαλύτερη γιορτή τους, για το καλό του νέου χρόνου και για να έχουν καινούργια αγαθά στο σπιτικό τους. Οι Ορθόδοξοι μετακίνησαν το έθιμο χρονικά, στη μεγαλύτερη γιορτή τους (της Ανάστασης του Κυρίου).


Μια άλλη εκδοχή θέλει το έθιμο αυτό ως μια προσπάθεια να εκδιωχθούν τα "μολύσματα", τα κακά πνεύματα που έβαζαν σε πειρασμό τους ανθρώπους.

Μια τρίτη εκδοχή μιλά για παγανιστική προέλευση που συνδέει την αναγέννηση της φύσης και τη συλλογή των φρέσκων καρπών σε νέα κανάτια και δοχεία (για την αποθήκευσή τους), που φέρνει σαν αποτέλεσμα το σπάσιμο των παλιών με ένα τελετουργικό τρόπο, έτσι ώστε να είναι ακόμα πιο αποδοτική η νέα συγκομιδή.

Σύμφωνα με μια τέταρτη εκδοχή το σπάσιμο των σταμνών, αναπαριστά με τους κρότους, την οργή για την προδοσία του Ιούδα.

Καλή Ανάσταση!!


Πηγή: corfubenitses.gr