Τον Οκτώβρη του 1925 γεννιέται στην Ξάνθη, μια ξεχωριστή μουσική προσωπικότητα, που έμελλε να μαγέψει με τη μουσική του το κοινό σε Ελλάδα, Ευρώπη και Αμερική. Ο Μάνος Χατζηδάκις, γιος του Γεωργίου Χατζηδάκι και της Αλίκης Αρβανιτίδου, χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως μουσική ιδιοφυΐα, χαράζοντας μια χρυσή πορεία στην μουσική σκηνή.
Η μουσική του εκπαίδευση ξεκινά σε ηλικία τεσσάρων χρόνων με την αρμενικής καταγωγής πιανίστρια Αλτουνιάν, ενώ παράλληλα εξασκείται στο βιολί και το ακορντεόν.
Το 1932 μετά το χωρισμό των γονιών του, εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα με τη μητέρα και την αδελφή του. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1938 ο ξαφνικός θάνατος του πατέρα του σε αεροπορικό δυστύχημα, αλλά και η αρχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, θα φέρουν μεγάλες οικονομικές δυσκολίες στην οικογένειά του, αναγκάζοντάς τον να εργαστεί ως φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι του Πειραιά, παγοπώλης στο εργοστάσιο του Φιξ, υπάλληλος στο φωτογραφείο του Μεγαλοκοκόμου και βοηθός νοσοκόμου στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο.
Δεν εγκαταλείπει όμως τις μουσικές σπουδές του και παρακολουθεί ανώτερα θεωρητικά μαθήματα με τον Μενέλαο Παλλάντιο την περίοδο 1940 - 43. Παράλληλα φοιτά στη σχολή Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, όμως αυτές τις σπουδές, δεν θα τις ολοκληρώσει ποτέ.
Είναι η εποχή που γνωρίζεται με ποιητές, καλλιτέχνες και διανοούμενους όπως ο Γ. Σεφέρης, ο Ο. Ελύτης, ο Α. Σικελιανός, ο Ν. Γκάτσος και ο Γ. Τσαρούχης. Συμμετέχοντας ενεργά στην Εθνική Αντίσταση ως μέλος της Ε.Π.Ο.Ν. (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων του ΕΑΜ) γνωρίζεται με το Μίκη Θεοδωράκη και συνδέονται από τότε με δυνατή φιλία.
Η πρώτη του εμφάνιση στο καλλιτεχνικό γίγνεσθαι γίνεται το 1944, στο Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν στο έργο "Ο Τελευταίος Ασπροκόρακας" του Αλέξη Σολωμού. Στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης ο 19χρονος Μάνος θα πάρει μαθήματα υποκριτικής αν και τελικά μετά και από προτροπή του Καρόλου Κουν, θα αφοσιωθεί στη μουσική. Η συνεργασία του αυτή με το Θέατρο Τέχνης, θα κρατήσει 15 ολόκληρα χρόνια, γράφοντας μουσική για παραστάσεις όπως ο "Γυάλινος Κόσμος" (1946), "Αντιγόνη" (1947), "Ματωμένος Γάμος", "Λεωφορείο ο Πόθος" (1948), "Ο θάνατος του Εμποράκου" (1949) κ.α.
Η πρώτη του δουλειά για τον κινηματογράφο, είναι για την ταινία "Αδούλωτοι σκλάβοι" το 1946. Είναι η εποχή που ο Μάνος Χατζηδάκις γνωρίζεται με το ρεμπέτικο τραγούδι και γίνεται ο πρώτος που θα κατανοήσει την αξία του, μελετώντας το σε βάθος.
Το 1950 θα γίνει ιδρυτικό μέλος και καλλιτεχνικός διευθυντής του Ελληνικού Χοροδράματος της Ραλλούς Μάνου, παρουσιάζοντας τα τέσσερα μπαλέτα του: "Μαρσύας" (1950), "Έξι λαϊκές ζωγραφιές", "Το καταραμένο φίδι" (1951), "Ερημιά" (1958). Την ίδια χρονική περίοδο η Μαρίκα Κοτοπούλη, θα του ζητήσει να συνθέσει μουσική για τις "Χοηφόρους" από την "Ορέστεια" του Αισχύλου (1950), για να ακολουθήσουν η "Μήδεια", οι "Εκκλησιάζουσες" (1956), η "Λυσιστράτη" (1957), ο "Κύκλωπας", οι "Όρνιθες" (1959), και οι "Βάκχες" (1962). Το 1950 συνεργάζεται και με τον Άγγελο Σικελιανό για να συνθέσει μουσική για την τραγωδία του "Ο Θάνατος του Διγενή".
Το 1959, παρουσιάζει στο αθηναϊκό κοινό τον Μίκυ Θεοδωράκη, αφού ενορχήστρωσε και ηχογράφησε ο ίδιος το έργο του Μίκυ "Επιτάφιος" με τη Νάνα Μούσχουρη.
To 1960 του απονεμήθηκε το πρώτο βραβείο στο 2ο Φεστιβάλ Ελαφρού Τραγουδιού του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (Ε.Ι.Ρ) για τα τραγούδια, το "Κυπαρισσάκι" και "Τιμωρία" με την Νάνα Μούσχουρη, ενώ απέσπασε και το βραβείο για τη μουσική στην ταινία του Ν. Κούνδουρου "Ποτάμι", στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης. Την ίδια χρονιά έγραψε "Τα Παιδιά του Πειραιά" για την ταινία "Ποτέ την Κυριακή" του Ζυλ Ντασέν που έκανε το γύρω το κόσμου και αγαπήθηκε όσο κανένα, χαρίζοντάς του και το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού (1961). Συγχρόνως συνέθεσε μουσική για τα θεατρικά έργα, "Ευρυδίκη" του Ζαν Ανούιγ, "Το γλυκό πουλί της νιότης" του Τένεσι Ουίλιαμς, "Η τύχη της Μαρούλας" του Δημητρίου Κορομηλά και για πολλές ακόμα ταινίες όπως, "Μανταλένα", "Η Αλίκη στο ναυτικό", "Το κοροϊδάκι της δεσποινίδος", "Η κυρία δήμαρχος", "Το κλωτσοσκούφι", "Ραντεβού στην Κέρκυρα" κ.α.
Το 1961 θα πάρει το Β' βραβείο στο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού για το τραγούδι "Κουρασμένο παλληκάρι", ενώ το πρώτο δόθηκε στον καλό του φίλο Μίκη Θεοδωράκη για την "Απαγωγή".
Ένα χρόνο μετά (1962) ο Μ. Χατζιδάκις χρηματοδοτεί τον "Διαγωνισμό Σύνθεσης Μάνος Χατζιδάκις" στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Δοξιάδη στην Αθήνα. Είναι η χρονιά της "Οδού Ονείρων" της ιστορικής μουσικοθεατρικής παράστασης, που ανέβηκε τον Ιούνιο αυτής της χρονιάς στο θέατρο "Μετροπόλιταν" στην Αθήνα. Επρόκειτο για ένα είδος μιούζικαλ ή επιθεώρησης με μια σειρά από νούμερα, τραγούδια και χορευτικά δρώμενα. Τα τραγούδια και η μουσική ήταν του Μάνου και αργότερα κυκλοφόρησε και βινύλιο με αυτά, με τον ομώνυμο τίτλο. Ανάμεσα στους πρωταγωνιστές που ερμήνευαν τραγούδια αναφέρουμε ενδεικτικά, το Δημήτρη Χορν, τη Μάρω Κοντού, τη Ρένα Βλαχοπούλου, τη Ζωή Φυτούση και το Λάκη Παππά. Ήταν μια παράσταση που αγαπήθηκε πολύ και την παρακολούθησαν πολλές καλλιτεχνικές προσωπικότητες από όλο τον κόσμο.
Το 1964 ιδρύει και διευθύνει την Πειραματική Ορχήστρα Αθηνών (1964-66), δίνοντας στη διετία της λειτουργίας της 20 συναυλίες με πρεμιέρες 15 έργων Ελλήνων συνθετών. Την ίδια περίοδο έρχεται και η συνεργασία του Μάνου με τον Μωρίς Μπεζάρ και οι "Όρνιθες" θα ανέβουν με τα "Μπαλέτα του 20ου Αιώνα" στις Βρυξέλλες.
Το 1966 με τον Ζυλ Ντασέν και τη Μελίνα Μερκούρη θα βρεθεί στην Αμερική για να ανεβάσει στο Broadway τη θεατρική διασκευή του "Ποτέ την Κυριακή" με τίτλο "Illya Darling". Εκεί θα έρθει σε επαφή με την αμερικανική ποπ και ροκ μουσική σκηνή και θα ηχογραφήσει ένα κύκλο τραγουδιών με τον τίτλο "Reflections" σε συνεργασία με το συγκρότημα "New York Rock and Roll Ensemble". Είναι η εποχή που παράλληλα θα ηχογραφήσει το "Χαμόγελο της Τζοκόντας" στην πασίγνωστη συμφωνική του μορφή.
Επιστρέφοντας στην Αθήνα, το 1972, ιδρύει το μουσικό καφεθέατρο "Πολύτροπο" επιδιώκοντας μια τελετουργική παράσταση του τραγουδιού, μ' όλα τα μέσα που μας παρέχει η σύγχρονη θεατρική εμπειρία, όπως ο ίδιος είχε πει.
Το 1975 και για δύο χρόνια διορίζεται αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ενώ παράλληλα και μέχρι το 1982 αναλαμβάνει καθήκοντα ως Διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας και Διευθυντής του κρατικού ραδιοσταθμού Τρίτο Πρόγραμμα.
Δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν και όχι άδικα πως το Τρίτο Πρόγραμμα ξεκίνησε ουσιαστικά μαζί του αφού σε συνεργασία με μια ομάδα νέων ταλαντούχων δημιουργών, γίνεται σημείο αναφοράς για την ελληνική ραδιοφωνία. Με πρόγραμμα που αγαπήθηκε από όλες τις ηλικίες ακροατών, αποτέλεσε το μοναδικό ραδιόφωνο του είδους στην Ελλάδα, έχοντας πιστό κοινό, ακόμα και παιδιά, αφού η αγαπημένη εκπομπή "εδώ Λιλιπούπολη", θα εκτοξεύσει τη δημοτικότητα του σταθμού στα ύψη.
Παράλληλα (1979) καθιερώνει τις "Μουσικές Γιορτές" στα Ανώγεια της Κρήτης με τοπικούς λαϊκούς χορούς και τραγούδια, εγκαινιάζει τον "Μουσικό Αύγουστο" στο Ηράκλειο (1980) και διοργανώνει αγώνες ελληνικού τραγουδιού στην Κέρκυρα (1981- 1982).
Το 1985 εκδίδει το πολιτιστικό περιοδικό "Τέταρτο", στο οποίο καταγράφονται τα καλλιτεχνικά και κοινωνικά δρώμενα, μέσα από τις πολιτικές διαστάσεις τους, ενώ δημιουργεί την πρώτη ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία στην Ελλάδα ("Σείριος") έχοντας ως σκοπό την ανάδειξη νέων καλλιτεχνών και μουσικών δημιουργών, χωρίς να λαμβάνονται υπ' όψιν εμπορικά κριτήρια. Την ίδια εποχή παρουσιάζει έργα και καλλιτέχνες που ο ίδιος επιλέγει στη μπουάτ "Σείριος" το σημερινό "Ζουμ".
Το 1989 θα ιδρύσει την Ορχήστρα των Χρωμάτων για να παρουσιάσει με πρωτότυπο τρόπο έργα κλασσικών και σύγχρονων συνθετών. Την ορχήστρα αυτή, τη διηύθυνε ο ίδιος μέχρι το τέλος της ζωής του και έδωσαν συνολικά 20 συναυλίες και 12 ρεσιτάλ ελληνικού αλλά και διεθνούς ρεπερτορίου. Λίγο πριν πεθάνει το 1991 σε συνεργασία με το Δήμο Καλαμάτας διοργανώνει τους "Πρώτους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού Καλαμάτας" και τρία χρόνια αργότερα το 1994 στις 15 Ιουνίου, φεύγει από τη ζωή από οξύ πνευμονικό οίδημα.
Το έργο του Μάνου Χατζηδάκι είναι μεγάλο και πολύπλευρο και τα λόγια φτωχά για να το αποδώσουν. Για πολλούς από μας, είναι ένας σπουδαίος συνθέτης που μας μεγάλωσε με τη Λιλιπούπολη, για κάποιους άλλους είναι ο συνθέτης των Παιδιών του Πειραιά, όλους όμως θα μας συντροφεύει με το πνεύμα του, στη δική μας οδό ονείρων.
Η πλήρης εργογραφία του Μάνου Χατζηδάκι βρίσκεται στο επίσημο site του
hadjidakis.gr.
Πληροφορίες:
wikipedia.org,
sansimera.gr
Κείμενο:
to e-periodiko mas
