Ξυγκόπιτες
Την προπαραμονή των Χριστουγέννων, στα χωριά της ανατολικής Κρήτης γιορτάζεται η μέρα των Αγίων Δέκα. Στα πλαίσια των εορτασμών, έσφαζαν γουρούνια, τα οποία όλο το χρόνο τα τάιζαν με βελανίδια, χουμά και αποφάγια και χρησιμοποιούσαν το λίπος τους, το οποίο αποκαλείται γλίνα, ως βούτυρο και έφτιαχναν την λεγόμενη ξυγκόπιττα.



Ο χοίρος των Χριστουγέννων
Στην Κρήτη παλιότερα ήταν έθιμο να μεγαλώνει κάθε οικογένεια στο χωριό ένα γουρούνι, το «χοίρο», όπως το έλεγαν. Ο χοίρος σφαζόταν την παραμονή των Χριστουγέννων κι ήταν το κύριο Χριστουγεννιάτικο έδεσμα.
Την δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων, οι χωρικοί έκοβαν το κρέας του χοίρου και έφτιαχναν:

• λουκάνικα

• απάκια: καπνιστό κρέας

• πηχτή (τσιλαδιά): αφαιρείται κάθε ίχνος κρέατος από το κεφάλι του γουρουνιού και όλα μαζί βράζονται. Ο ζωμός με ειδική προετοιμασία μετατρέπεται σε πηχτό ζελέ που μέσα του βρίσκονται τα κομμάτια του κρέατος.

• σύγλινα, δηλαδή το κρέας του γουρουνιού κομμένο σε μικρά κομμάτια, που το έψηναν και το έβαζαν σε μεγάλα δοχεία και το κάλυπταν με το λιωμένο λίπος του ζώου. Το λίπος έπηζε μόλις έχανε τη θερμότητα του και το κρέας μπορούσε να διατηρηθεί έτσι για αρκετούς μήνες.

• ομαθιές, τα έντερα του χοίρου γεμισμένα με ρύζι, σταφίδες και κομματάκια συκώτι.

• τσιγαρίδες, κομμάτια μαγειρεμένου λίπους με μπαχαρικά που το έτρωγαν με ζυμωτό ψωμί για κολατσιό στην εξοχή, όταν μάζευαν τις ελιές.
Ο χοίρος των Χριστουγέννων ήταν η βασική πηγή κρέατος για αρκετές εβδομάδες. Φυσικά αναφερόμαστε σε μια δίαιτα εξαιρετικά φτωχή σε κρέας, την περίφημη διατροφή της Κρήτης (Μεσογειακή Διατροφή), που χάριζε στους Κρητικούς των παλιότερων δεκαετιών υγεία και μακροζωία.

Τίποτα δεν πήγαινε χαμένο από το χοίρο των Χριστουγέννων, για κάθε κομμάτι του ζώου υπήρχε κάποια χρήση. Ακόμα κι αυτή η ουροδόχος κύστη, η «φούσκα» όπως λέγεται, πλενόταν και καθαριζόταν και μετά φουσκωνόταν και γινόταν μπάλα, πολύτιμο δώρο για τα παιδιά της εποχής εκείνης.



Το έθιμο των «αέρηδων»
Παλιότερα, από την παραμονή των Χριστουγέννων οι γεωργοί οι βοσκοί και οι ναυτικοί έλεγαν «πώς παλεύουν οι καιροί, και οι αέρηδες ποιος θα γεννηθεί και ποιος θα βαπτισθεί». Όποιος γεννηθεί, όποιος αέρας δηλαδή υπερισχύσει την ημέρα των Χριστουγέννων, ο ίδιος θα κρατήσει μέχρι των Φώτων και για το μεγαλύτερο μέρος του καινούριου χρόνου.

Χριστόψωμο
Όπως σε πολλά μέρη της Ελλάδας, έτσι και στην Κρήτη, το Χριστόψωμο κυριαρχεί στην εορταστική κουζίνα και η παράδοση λέει ότι, κατά το ζύμωμά του, οι νοικοκυρές της Κρήτης τραγουδάνε «Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει».

Το παραδοσιακό, αυτό, κρητικό γλυκό ψωμί το στολίζουν με ξόμπλια. Αυτά τα στολίδια συμβολίζουν αλέτρια, ζώα πουλιά, γεννήματα της γης (γεωργική χώρα) ή πιο απλά με έναν σταυρό που συμβολίζει το μαρτύριο που έρχεται.

Στην παλιά Κρήτη πρόσεχαν ιδιαίτερα τα ζώα τους, τα οποία είχαν μερίδα και στο Χριστόψωμο. Έτριβαν ένα χριστόψωμο, το ανακάτευαν με τα πίτουρα και το έδιναν στα ζώα να το φάνε, για να ευλογηθούν κι αυτά. Έπαιρναν κι ένα ρίφι ή πρόβατο στο σπίτι τους γιατί θεωρούσαν πως είναι ευλογημένα μια και ήταν τα ζώα που ζέσταιναν με την ανάσα τους τη φάτνη.




Πρωτοχρονιάτικη μπουγάτσα
Όποιος βρεθεί το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς στο Ηράκλειο θα γνωρίσει και το τοπικό έθιμο της μπουγάτσας ή μπογάτσας όπως τη λένε οι πιο πολλοί κρητικοί. Πωλείται εκτός από τα κλασσικά μπουγατσάδικα της πλατείας στα Λοντάρια και σε υπαίθρια κιόσκια και αποτελεί το πρώτο γλυκό του χρόνου για τους Ηρακλειώτες.




Πηγή: madeincreta.gr, zougla.gr

Δύο είναι τα κυρίαρχα έθιμα της Πελοποννήσου και ίσως και τα πιο γνωστά. Το Χριστόψωμο και το σπάσιμο του ροδιού την Πρωτοχρονιά.




Το Χριστόψωμο
Το Χριστόψωμο ζυμώνεται με διαλεχτά υλικά όπως το ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι, ροδόνερο, μέλι, σουσάμι και γαρύφαλλα. Κατά τη διάρκεια του ζυμώματος λένε την ευχή: "Ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει το ζυμάρι για να γένει".
Πλάθουν το ζυμάρι και παίρνουν τη μισή ζύμη με την οποία φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την άλλη μισή φτιάχνουν σταυρό με λωρίδες που τις τοποθετούν στη μέση του ψωμιού και στο κέντρο του βάζουν ένα καρύδι άσπαστο ή ένα αυγό, συμβολίζοντας τη γονιμότητα.


Αυτό το ευλογημένο ψωμί είναι στο κέντρο του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού, είναι το πρώτο που κόβεται μόλις καθίσει όλη η οικογένεια γύρω από το γιορτινό τραπέζι και ανταλλάσσουν ευχές.


Το σπάσιμο του ροδιού
Το πρωί της Πρωτοχρονιάς η οικογένεια πήγαινε στην εκκλησία και ο πατέρας (αρχηγός της) κρατούσε μαζί του ένα ρόδι σ' όλη τη Θεία Λειτουργία για να το λειτουργήσει. Επιστρέφοντας στο σπίτι ο νοικοκύρης χτυπά το κουδούνι της εξώπορτας και μπαίνει πρώτος στο σπίτι και κάνει το "ποδαρικό". Κατόπιν μπαίνει μέσα στο σπίτι σπάει το ρόδι και λέει: "Με υγεία, ευτυχία και χαρά, το νέο έτος και όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας, όλη τη χρονιά".

Ένα από τα πιο γνωστά έθιμα της Θεσσαλίας είναι το "τάισμα της βρύσης".
Κάθε παραμονή Χριστουγέννων σύμφωνα με το έθιμο οι κοπέλες κρατώντας μια στάμνα, πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση, για να "κλέψουν" το άκραντο (αμίλητο) νερό. Λέγεται έτσι γιατί κατά τη διαδρομή δεν βγάζουν λέξη από το στόμα...
Επίσης αλείφουν με μέλι και βούτυρο τις βρύσες, ευχόμενες όπως τρέχει το νερό, να τρέχουν και τα καλά σε κάθε σπιτικό του χωριού ή της πόλης, για όλη τη χρονιά και να είναι γλυκιά η ζωή τους. Μάλιστα για να έχουν καλή σοδειά, "τάιζαν" τις βρύσες με διάφορα καλούδια, μέλι, ψωμί, όσπρια ή κλαδί ελιάς. Η κοπέλα που θα πήγαινε πρώτη στη βρύση, ήταν η πιο τυχερή για όλο το χρόνο. Στη συνέχεια ρίχνουν ένα βατόφυλλο μέσα στη στάμνα και τρία χαλίκια, τη γεμίζουν με νερό και επιστρέφουν στο σπίτι αμίλητες, μέχρι να πιει όλη η οικογένεια από το νερό της στάμνας. Με το νερό αυτό ραντίζουν κατόπιν και τις τέσσερεις γωνίες του σπιτιού και σκορπίζουν τα τρία χαλίκια στο σπίτι.

Η γουρουνοχαρά
Ένα έθιμο που είναι πολύ γνωστό και σημαντικό όχι μόνο για τη Θεσσαλία, αλλά και για άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Οι οικογένειες στη Θεσσαλία, αγόραζαν από το Μάιο ένα γουρούνι και το συντηρούσαν με πίτουρα και κολοκύθια σε νερό ή στο ποτάμι. Για κάθε αγροτικό σπίτι ήταν απαραίτητο το γουρούνι επειδή από αυτό έπαιρναν εκτός από το κρέας, τη λίπα, τα λουκάνικα και έφτιαχναν τα γουρουνοτσάρουχα...
Όποιος δεν είχε γουρούνι ήταν είτε πολύ φτωχός, είτε ανοικοκύρευτος!...
Το σφάξιμο του γουρουνιού, ήταν μια ιεροτελεστία για την οποία απαιτούνταν 5 με 6 άντρες και μετά το τέλος της ακολουθούσε γλέντι, γι' αυτό και το έθιμο αυτό έχει την ονομασία "γουρουνοχαρά". Οι ημερομηνίες κατά τις οποίες γινόταν το σφάξιμο του γουρουνιού, δεν είναι ίδιες σ' όλες τις περιοχές της Θεσσαλίας. Συνήθως όμως γινόταν στις 27 Δεκεμβρίου, ημέρα του Αγ. Στεφάνου, γι' αυτό και ονόμαζαν τη γιορτή αυτή γουρουνοστέφανο ή γρουνοστέφανο.
Η διαδικασία ξεκινούσε με την νοικοκυρά που έδινε μικρή ποσότητα αναμμένης στάχτης μαζί με θυμίαμα στο σφαγέα, ο οποίος αφού θυμιάτιζε τους εργαζόμενους, έριχνε τη στάχτη με το θυμίαμα στο λαιμό του γουρουνιού για να είναι κι αυτό ευλογημένο και καλό το κρέας του. Μετά ένας από τους εργάτες έπαιρνε λίγο από το αίμα του γουρουνιού, άλειφε τα παιδιά στο πρόσωπο για να είναι γερά από αρρώστιες όλο το χρόνο και έγδερναν το γουρούνι. Το δέρμα του το αλάτιζαν και το δίπλωναν για να το κάνουν αργότερα τα γουρουνοτσάρουχα που φορούσαν στις αγροτικές δουλειές τους. Στη συνέχεια έπαιρναν το λίπος, τεμάχιζαν το σφάγιο, έφτιαχναν τα λουκάνικα, ενώ καθ' όλη
τη διάρκεια της εργασίας αυτής, υπήρχε τραπέζι στρωμένο με φαγητό και κρασί για τους ανθρώπους που συμμετείχαν. Οι άντρες έφευγαν για τα σπίτια τους και ξαναγυρνούσαν το βράδυ για να γιορτάσουν μαζί με το νοικοκύρη το γεγονός και γλεντώντας μέχρι το πρωί.
Το έθιμο αυτό τηρήθηκε μέχρι το 1940 όπου ο πόλεμος και η κατοχή εμπόδισε τη συνέχισή του. Σήμερα όμως τηρείται και πάλι, σε πολλά μέρη της Θεσσαλίας, πόλεις και χωριά.



πηγή πληροφοριών: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση

Το πιο σημαντικό έθιμο της Ηπείρου που μάλιστα αναφέρεται και στα τοπικά κάλαντα, είναι τα σπάργανα του Χριστού. Τα σπάργανα δεν είναι άλλο από τηγανίτες στην πλάκα, ένα νοστιμότατο τοπικό γλύκισμα, μελωμένο με ζαχαρόνερο και πασπαλισμένο με καρύδια και κανέλα και τις έφτιαχναν την παραμονή των Χριστουγέννων, όταν όλη η οικογένεια ήταν μαζεμένη κοντά στο αναμμένο τζάκι. Εκεί έψηναν τις τηγανίτες, πάνω σε πυρωμένη πλάκα.
Σύμφωνα με την παράδοση αυτά ήταν τα σπάργανα του Χριστού, στη φάτνη...
Αν θελήσετε να τις δοκιμάσετε δεν έχετε παρά να ακολουθήσετε την παρακάτω συνταγή.

Υλικά: 1 κιλό αλέυρι, 1 κανάτα χλιαρό νερό, λίγο αλάτι, 1/2 κιλό καρύδια καθαρισμένα και προαιρετικά ξερός βασιλικός, πορτοκαλόφλυδες, μέλι και κανέλα.

Πώς τις φτιάχνουμε: Κοσκινίζουμε το αλεύρι και το ανακατεύουμε με το αλάτι. Το βάζουμε σε μια λεκάνη και ρίχνουμε το χλιαρό νερό λίγο - λίγο. Ανακατεύουμε μέχρι να γίνει ένας πηχτός χυλός.
Αν θέλετε να τις ψήσετε με τον παραδοσιακό τρόπο, ανάψτε φωτιά με ξερά ξύλα κέδρου στο τζάκι και πάρτε μια πλάκα 40 x 40 cm και 3,5 cm πάχους, τοποθετήστε τη πάνω σε πυροστιά, αφήνοντάς τη να καεί καλά. Όταν καεί η πλάκα, ρίξτε με μια μεγάλη κουτάλα το χυλό πάνω της και απλώστε τη με ένα ξύλο. Όταν ψηθεί η τηγανίτα, γυρίστε τη από την άλλη πλευρά να ψηθεί για λίγα λεπτά ακόμα. Συνεχίστε μέχρι να τελειώσει ο καιρός.
Τις τοποθετούμε σε ταψί με την εξής σειρά: τριμμένο καρύδι, τηγανίτα, τριμμένο καρύδι, τηγανίτα... και όταν τελειώσουν όλες τις κόβουμε σε τετράγωνα κομμάτια. Στη συνέχεια τις περιχύνουμε με το σιρόπι που μέσα του έχουμε ρίξει τις πορτοκαλόφλουδες (δίνουν ωραίο άρωμα), τον ξερό βασιλικό και προαιρετικά το μέλι.

Ανήμερα των Χριστουγέννων στην Ήπειρο αναβιώνει ένα έθιμο που βασίζεται στο προσκύνημα των βοσκών στο νεογέννητο Θεάνθρωπο. Σύμφωνα μ' αυτό, όταν οι βοσκοί πήγαν να προσκυνήσουν το Θείο Βρέφος, η νύχτα ήταν σκοτεινή και εκείνοι έκοψαν κλαριά από ξερά πουρνάρια και πήραν ο καθένας από ένα, βάζοντάς του φωτιά για να φωτίζει τη διαδρομή. Έτσι το σκοτεινό βουνό γέμισε χαρούμενα τριξίματα φωτιάς που λαμπύριζαν παντού. Έτσι και οι Ηπειρώτες, όταν πάνε σε σπίτια φίλων και γειτόνων για να ευχηθούν χρόνια πολλά, πάνε με τον ίδιο τρόπο κρατώντας δηλαδή ένα αναμμένο κλαδί και η ευχή που έδιναν τα παλιότερα χρόνια ήταν, "αρνιά, κατσίκια, νύφες και γαμπρούς". Αυτή ήταν η καλύτερη ευχή για κάθε νοικοκύρη. Να προκόβουν τα κοπάδια του, να μεγαλώνει η οικογένειά του με τα παιδιά του να παντρεύονται και να κάνουν παιδιά...

Στα Ιωάννινα, δεν κρατούν ολόκληρο το κλαδί, κρατούν όμως στα χέρια τους δαφνόφυλλα και πουρναρόφυλλα που τα πετούν στο τζάκι μπαίνοντας και κάνοντας την ίδια πάντα ευχή.




πηγή πληροφοριών: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση

Οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, έχουν μια μεγάλη ποικιλία εθίμων στην κάθε περιοχή της πατρίδας μας, έτσι σκεφτήκαμε ότι είναι καλό να τα μάθουμε, για να γνωρίσουμε ή να θυμηθούμε τις ρίζες μας, από τη μία γωνιά της Ελλάδας ως την άλλη.
Ξεκινάμε το "οδοιπορικό" μας στην παράδοση, από το Βορρά, τη Μακεδονία και τη Θράκη για να μάθουμε όσα πιθανώς δεν ξέρουμε...


Το Χριστόξυλο
Στη βόρεια Ελλάδα τις παραμονές των Χριστουγέννων, ο νοικοκύρης κάθε σπιτιού, βγαίνει στα χωράφια και αναζητά ένα όμορφο γερό ξύλο από ελιά ή πεύκο, το οποίο θα αποτελέσει το Χριστόξυλο. Η νοικοκυρά του σπιτιού, έχει φροντίσει να καθαρίσει επιμελώς όχι μόνο το σπίτι, αλλά και το τζάκι ακόμα και την καμινάδα του, από κάθε ίχνος παλιάς στάχτης, έτσι ώστε να εμποδίσει τους καλικάντζαρους και τα κακά πνεύματα να κατέβουν και να "μαγαρίσουν" το σπιτικό και τους ενοίκους του, όπως αναφέρεται και στα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα παραμύθια.
Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, όταν όλη η οικογένεια είναι μαζεμένη, ο νοικοκύρης θα ανάψει τη φωτιά στο τζάκι, βάζοντας το Χριστόξυλο, με τη σκέψη ότι όπως ζεσταίνεται το σπιτικό του με την καινούργια φωτιά, ζεσταίνεται και ο Χριστός στη φάτνη του. Αυτή τη φωτιά η οικογένεια προσπαθεί να τη διατηρήσει αναμμένη όλο το δωδεκαήμερο των γιορτών δηλαδή από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα.




Φλώρινα
Το πιο γνωστό από τα έθιμα της Φλώρινας, είναι οι φωτιές, ένα παμπάλαιο έθιμο που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Πολλοί λαογράφοι θεωρούν ότι το έθιμο αυτό είναι τόσο παλιό που έχει τις ρίζες του σε παγανιστικές εκδηλώσεις και στη λατρεία του ήλιου. Αυτό που είναι σίγουρο είναι ότι με το πέρασμα των αιώνων οι κάτοικοι της Φλώρινας, συνέδεσαν το έθιμο της φωτιάς με τη φωτιά που άναψαν οι βοσκοί για να ζεστάνουν το μικρό Χριστό και την αναγγελία της γέννησης του Θεανθρώπου.
Έτσι λοιπόν, κάθε χρόνο από τα ξημερώματα της παραμονής των Χριστουγέννων, κάθε γειτονιά της Φλώρινας, ανάβει τις δικές της χριστουγεννιάτικες φωτιές, κάνοντας προετοιμασία που μπορεί να κρατήσει και μήνες πριν.
Παιδιά από κάθε γειτονιά, αποθηκεύουν ξύλα σε ασφαλές μέρος έχοντας για κάθε βράδυ και κάποιον να τα φυλάει, μια που η κλοπή από παρέα άλλης γειτονιάς, είναι μέσα στο "παιχνίδι". Αποτελούσε τιμή για όποιον κλέψει ξύλα χωρίς να τον πάρουν είδηση, αλλά επίσης τιμή για όσους δεν επέτρεψαν κλοπή στα δικά τους ξύλα. Κάθε παραμονή Χριστουγέννων από τα ξημερώματα, ανάβουν οι φωτιές σε κάθε γειτονιά της Φλώρινας με μεγαλύτερη εκείνη της πλατείας Ηρώων, με στόχο οι φλόγες να φτάσουν μέχρι τον ουρανό.


Τα Μπαμπάρια
Τα Μπαμπάρια είναι ένα έθιμο με ρωμαϊκές ρίζες, που συμβολίζει το ξύπνημα της γης και της καρποφορίας και λαβαίνει χώρα κάθε Πρωτοχρονιά.
Κεντρικός ήρωας του δρώμενου είναι η νύφη (γυναίκα σύμβολο της γονιμότητας) και σκοπός η απαγωγή της από τους κακούς. Συμμετέχουν άντρες μεταμφιεσμένοι (δέκα με δεκαπέντε τον αριθμό), οι οποίοι είναι  ντυμένοι με λινή πουκαμίσα, αμάνικο γιλέκο και υφαντές περικνημίδες ενώ η προβιά αρνιού και οι κουδούνες από αγελάδες μαζί με τις πατερίτσες (χοντρά ξύλα) αποτελούν τα "όπλα" τους, στην προσπάθειά τους να προστατέψουν τη "νύφη" από τους κακούς. Πρέπει να παραδοθεί ανέπαφη στο γαμπρό, ο οποίος είναι με την ίδια αμφίεση με τους υπόλοιπους, αλλά διαφέρει στο ξύλο που κρατάει, το οποίο καταλήγει σε εξάρτημα από αλέτρι που μοιάζει με σπαθί. Από το δρώμενο δε λείπει φυσικά ο παππούς, η γριά (μπάμπω), ο γιατρός, ο παπάς με το θυμιατό, ο γιατρός με τα γιατρικά του και ο κουρελής, πειραχτήρι της νύφης ή καμπούρης. Η νύφη που όπως είπαμε είναι άντρας, φορά τα ρούχα μιας άτεκνης γυναίκας του χωριού, για να κυοφορήσει και κουδουνάκια αλόγου. Όλη αυτή η παρέα μπαινοβγαίνει στα σπίτια του χωριού και κεράσματα δηλ. τσίπουρο, λουκάνικα, χοιρινό, ψωμί και κρασί, με τη συνοδεία φλογέρας, νταουλιού και γκάιντας.
Αποκορύφωμα του δρώμενου, είναι εκτός από την παράδοση της νύφης και το ξυλοφόρτωμα των κακών (μνηστήρων) και του καμπούρη που πειράζει τη νύφη.

Δράμα
Οι Μωμόγεροι
Στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί του νομού Δράμας, συναντάμε το έθιμο των Μωμόγερων που προέρχεται από Πόντιους πρόσφυγες.
Η ονομασία του εθίμου, προέρχεται από τις λέξεις  μίμος ή μώμος και γέρος, εξ ου και οι μιμητικές κινήσεις των πρωταγωνιστών. Οι Μωμόγεροι φορούν τομάρια ζώων τράγων ή λύκων ή είναι ντυμένοι με στολές ανθρώπων και κρατούν σπαθιά, ενώ η μορφή τους είναι μορφή γερόντων. Εμφανίζονται σε όλη τη διάρκεια του δωδεκαημέρου των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, γυρίζοντας από πόρτα σε πόρτα και τραγουδώντας τα κάλαντα ή τραγούδια με ευχετικούς στίχους, προσδοκώντας καλοτυχία για την καινούργια χρονιά. Όταν δύο παρέες Μωμόγερων συναντηθούν σε δρόμο του χωριού, ακολουθεί "πόλεμος" μέχρι να νικήσει μία από τις δύο ομάδες και η άλλη δηλώσει υποταγή...
Παραλλαγές του ίδιο έθιμου, θα βρούμε και σε χωριά της Καστοριάς και της Κοζάνης με την ονομασία Ραγκουτσάρια ή Μπαμπαλιούρια.


Αράπηδες
Το έθιμο των Αράπηδων αναβιώνει κάθε χρόνο στο Μοναστηράκι, 4 μόλις χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Δράμας, ενώ το συναντάμε και στα χωριά Βώλακας, Πετρούσα, Ξηροπόταμος και στη Νικησιανή του δήμου Παγγαίου στο νομό Καβάλας.
Οι αράπηδες είναι πρόσωπα που έχουν βάψει τα πρόσωπα και τα χέρια τους με στάχτη, στην πλάτη τους έχουν καμπούρα από άχυρα, στη μέση τους μια ζώνη με κουδούνια και κρατούν ένα μπαστούνι.
Στις 6 και 7 Ιανουαρίου, βγαίνουν στους δρόμους και κινούνται αυτοσχεδιάζοντας δημιουργώντας θόρυβο για να διώξουν τους καλικάντζαρους και φυσικά την κακοτυχία.

Θάσος
Το σκόρπισμα των φύλλων
Το σκόρπισμα των φύλλων είναι ένα πολύ παλιό έθιμο που κρατάει ως σήμερα στο νησί της Θάσου.
Κάθονται όλοι γύρω από το αναμμένο τζάκι και τραβούν έξω την ανθρακιά (θράκα). Στη συνέχεια ρίχνουν πάνω στα αναμμένα κάρβουνα φύλλα ελιάς, κάνοντας μια ευχή την οποία όμως δεν αποκαλύπτουν στους άλλους. Όποιου το φύλλο γυρίσει περισσότερο, εκείνου η ευχή θα πραγματοποιηθεί.

Σέρρες
Κουρμπάνι
Πανάρχαιο έθιμο που συνεχίστηκε και στα χρόνια της τουρκοκρατίας, αναβιώνει σε τέσσερις δήμους του νομού Σερρών, ανήμερα του Αγ. Ιωάννη στις 7 Ιανουαρίου. Μετά τη Θεία Λειτουργία οι κάτοικοι πηγαίνουν στο χώρο της γιορτής, όπου σε μεγάλα καζάνια βράζει το μοσχαρίσιο κρέας, το οποίο συνοδεύεται με πλιγούρι ή ρύζι και είναι προσφορά των κατοίκων. Αυτό είναι το Κουρμπάνι που συνοδεύεται από παραδοσιακό γλέντι.


Γυναικοκρατία ή έθιμο της Μπάμπως
Είναι το πιο γνωστό έθιμο σε όλη την Ελλάδα. Κάθε χρόνο στις 8 Ιανουαρίου οι γυναίκες παίρνουν τη θέση των ανδρών, αφήνοντας τους άνδρες να ασχοληθούν με τις δουλειές του σπιτιού και τα παιδιά. Το έθιμο το έφεραν οι Θράκες πρόσφυγες. Ονομάζεται και γιορτή της Μπάμπως ή βρεξούδια γιατί εκείνη τη μέρα βρέχουν όποιο άνδρα τολμήσει να ξεμυτίσει από το σπίτι. Πρώτα όλες οι γυναίκες πηγαίνουν στο σπίτι της γεροντότερης και αφού την τιμήσουν ξεκινά το γλέντι με παραδοσιακή μουσική και πολλές θρακιώτικες λιχουδιές.

Χαλκιδική
Τα γλυκά της Χαλκιδικής για την Πρωτοχρονιά είναι ξεχωριστά. Εκτός από τη βασιλόπιτα οι νοικοκυρές στην Χαλκιδική πρέπει να φτιάξουν κλίκια και φαζμίτ'κα για να κεράσουν αυτούς που θα πούνε τα κάλαντα, αλλά και όσους επισκέπτες πάνε στο σπίτι. Τα γλυκά αυτά είναι συνήθως σαραϊγλί, μπακλαβάς, σουσαμόπιτα, κανταΐφι και άλλα. Επίσης έκαναν και ένα κουλούρι σε σχήμα οκτώ, το οποίο ήταν για τον Αη Βασίλη και το άφηναν στο εικονοστάσι για το καλό του χρόνου.
Το βράδυ της παραμονής, η βρύση του χωριού στα χωριά της Χαλκιδικής έπρεπε να είναι ανοιχτή για να τρέχει η τύχη και τα καλά σαν το νερό. Το χιόνι ήταν καλό προμήνυμα, γιατί συμβόλιζε την ευτυχία και η χρονιά που ξεκινούσε θα ήταν καλή (εξ ου και το άσπρη μέρα). Επίσης ο καθαρός ουρανός το πρωί της Πρωτοχρονιάς σήμαινε χρόνο καλό χωρίς αρρώστιες.


Πέλλα
Το έθιμο της Κόλιντα Μπάμπω έχει σχέση με τη σφαγή του Ηρώδη. Οι κάτοικοι της περιοχής ανάβουν φωτιές το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων περιμετρικά των χωριών για να μάθουν οι άνθρωποι τη σφαγή και να προφυλαχθούν. Το ζητούμενο ήταν οι φωτιές να διατηρηθούν όλη τη νύχτα. Στην ουσία, τα Κόλιντα Μπάμπω είναι τα κάλαντα. Κρατώντας ραβδιά από κρανιά χτύπαγαν τις αυλόπορτες των σπιτιών φωνάζοντας "κόλιντα μπάμπω" για να τους ανοίξουν οι ιδιοκτήτες και να περάσουν στην αυλή και στο εσωτερικό του σπιτιού. Εκεί δέχονταν κεράσματα από τον νοικοκύρη, χτυπούσαν συμβολικά τρεις φορές με τα ραβδιά το κεφάλι του για υγεία, έδιναν ευχές για καλή σοδειά και καλές γιορτές και έφευγαν λέγοντας "και του χρόνου, με υγεία".


Το Χριστόψωμο
Για το τραπέζι των Χριστουγέννων που ετοίμαζαν με ιδιαίτερη φροντίδα, έφτιαχναν τρία ψωμιά διαφορετικού σχήματος. Την τούρτα του παρά και δύο μικρότερα, ένα για το Θεό και ένα για τα ζώα. Το ψωμί των ζώων (κουλάκ) το έδιναν στα ζώα την ημέρα των Φώτων αφού το βουτούσαν πρώτα στον αγιασμό. Το τραπέζι εκτός από το χριστόψωμο (τούρτα του παρά) περιείχε απαραίτητα και σαραγλί και όλους τους καρπούς (κάστανα, καρύδια). Στο χριστόψωμο μάλιστα έβαζαν μέσα μια δεκάρα η οποία φυλαγόταν πάντα στο εικονοστάσι δεμένη με κόκκινη κλωστή που βάφτηκε τη Μ. Πέμπτη μαζί με τα κόκκινα αυγά.
Την ώρα του τραπεζιού ανακάτευαν συνέχεια τη φωτιά για καλοτυχία και καλή σοδειά, λέγοντας όσες σπίθες βγάζει το ξύλο που καίγεται τόσα τα καλά για το σπίτι. Έριχναν μάλιστα ένα αναμμένο κάρβουνο μέσα στο πήλινο δοχείο του νερού για να μη μπορέσουν οι νεράιδες να το μαγαρίσουν.
Αφού έκοβαν το χριστόψωμο και έτρωγαν το νηστίσιμο φαγητό, αντάλλασαν ευχές και άφηναν το τραπέζι με ό,τι περίσσευε στρωμένο όλο το δωδεκαήμερο για να έρθει ο Θεός να φάει.


Καστοριά
Από τα έθιμα της Καστοριάς αυτό που ξεχωρίζει είναι τα καρναβάλια που λέγονται αλλιώς και ραγκουτσάρια. Γίνονται κάθε χρόνο στις 6,7 και 8 Ιανουαρίου και αποτελούν αναβίωση αρχαίων Διονυσιακών τελετών που γίνονταν στη μέση του χειμώνα και αμέσως μετά τη γιορτή της γέννησης του ήλιου στις 25 Δεκεμβρίου, προς τιμήν της φύσης που θα αναγεννηθεί την άνοιξη.
Στα χριστιανικά χρόνια η γιορτή του ήλιου αντικαταστάθηκε με την ημέρα των Χριστουγέννων και με τα ραγκουτσάρια κλείνει ένα δωδεκαήμερο εορταστικό με έθιμα που έχουν τις ρίζες τους στους πρώτους κατοίκους της περιοχής τους Δωριείς, αποτελώντας σπάνιο δείγμα ιστορικής συνέχειας του τόπου μας, μέσα στους αιώνες.
Στα ραγκουτσάρια άνδρες και γυναίκες μασκαρεμένοι, χωρίς διακρίσεις φορώντας απαραιτήτως μάσκες και έχοντας συντροφιά τους μουσικά όργανα ξεχύνονται στους δρόμους της πόλης, χορεύοντας και τραγουδώντας αναστατώνοντας την πόλη και διώχνοντας τα κακά πνεύματα. Παρόμοιο έθιμο συναντάμε και στην Κοζάνη.

Θράκη 
Η Θράκη, έχοντας ανάλογα έθιμα μ' αυτά της Μακεδονίας, ωστόσο κατέχει μια σημαντική πρωτιά σε χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Η Μάνη, χωριό της επαρχίας Διδυμοτείχου έχει να παρουσιάσει 47 παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Τα παιδιά μέχρι το 1930 και λίγο αργότερα ετοιμάζονταν βδομάδες νωρίτερα για τα κόλιαντα, κάνοντας πρόβες και το πρωί της παραμονής των Χριστουγέννων, έβγαιναν σε ομάδες και ξεχύνονταν στα σοκάκια του χωριού κρατώντας χοντρά μακριά ξύλα τις τσουμάκες που συμβόλιζαν τα ραβδιά των ποιμένων της Βίβλου. Βέβαια μ' αυτά τα ραβδιά θα χτυπούσαν και τις πόρτες των σπιτιών για να ανοίξουν, ενώ τα προστάτευαν και από τις επιθέσεις των σκύλων. Στα χωριά των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη τα παιδιά αγόρια πάντα,  έλεγαν τα δικά τους κάλαντα όπως τα λένε ακόμα στο Φυλαχτό (χωριό του Δήμου Τυχερού του νομού Έβρου). Τα πολύ μικρά τραγούδια τα έλεγαν τα μικρά αγόρια από τα ξημερώματα της παραμονής των Χριστουγέννων και μέχρι το μεσημέρι. Μετά συνέχιζαν οι παρέες μεγάλων παιδιών που τραγουδούσαν από το βράδυ της παραμονής όλη τη νύχτα και ολόκληρη τη μέρα των Χριστουγέννων. Κάθε χωριό είχε τα δικά του χριστουγεννιάτικα τραγούδια που διέφεραν από τα γειτονικά χωριά, όχι μόνο στη μελωδία αλλά και στα λόγια.
Το τραγούδισμα των καλάντων δεν ήταν πάντα ευπρόσδεκτο. Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι πόρτες δεν άνοιγαν όσο κι αν χτυπούσαν και τα παιδιά απαντούσαν με ανάλογα στιχουργήματα.


Ρουγκάτσια
Στο Πύθιο του νομού Έβρου, τα παιδιά έβγαιναν στους δρόμους για τα κάλαντα μια μέρα νωρίτερα δηλαδή στις 23 Δεκεμβρίου. Από νωρίς το πρωί ήταν στα σοκάκια του χωριού και τραγουδούσαν. Ανήμερα των Χριστουγέννων τη σκυτάλη έπαιρναν τα παλικάρια του χωριού που χωρίζονταν σε ομάδες σε ρουγκάτσια δηλαδή και πήγαιναν σε όλα τα σπίτια. Τα ρουγκάτσια έπρεπε να βρουν το σπίτι ανοιχτό και όλα τα μέλη της οικογένειας εκεί, για να υπάρξει καλοτυχία. Κάθονταν, τραγουδούσαν έπαιρναν κέρασμα ή φιλοδώρημα και έφευγαν.

Στην Ξάνθη οι νοικοκυρές ετοιμάζουν το βραδινό τραπέζι με δώδεκα είδη εδεσμάτων, για τα δωδεκάμερα. Ο γκουχτός που είναι χοντραλεσμένο σιτάρι το οποίο αλέθεται στο χειρόμυλο, βρασμένο καλά έτσι ώστε να γίνει πιλάφι, είναι απαραίτητος πάντα. Δεν πρόσθεταν σ' αυτό τίποτα άλλο εκτός από κοπανισμένο καρύδι.
Ο γκουχτός έμπαινε στη μέση του τραπεζιού και του τοποθετούσαν μια αναμμένη λαμπάδα. Αφού καθόταν η οικογένεια στο τραπέζι, η κυρά του σπιτιού έπρεπε να θυμιατίσει κι έπειτα να κόψουν το Χριστόψωμο, το οποίο είχε μέσα ένα νόμισμα. Το μοίραζε πάντα ο γεροντότερος τοποθετώντας το στο κεφάλι του και τραβώντας το μέχρι να κοπεί. Το πρώτο έδεσμα που τρώγανε ήταν ο γκουχτός και μετά ακολουθούσαν όλα τα άλλα φαγητά.
Οι γυναίκες των Σαρακατσάνων στη Θράκη συνήθιζαν να ζυμώνουν τη χριστοκουλούρα η οποία ήταν κεντημένη με παραστάσεις καθημερινότητας και την έτρωγαν όλοι μαζί με μέλι περιμένοντας τη γέννηση του Χριστού.
Στο Ρήγιο της επαρχίας Διδυμοτείχου, αναβιώνει τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων το έθιμο των Μπαμουσιαραίων, που είναι δύο παλικάρια μεταμφιεσμένα το ένα σε μπαμπουσάριο και το άλλο στη γυναίκα του. Το πρώτο φορά μια νεροκολοκύθα στο πρόσωπο σαν μάσκα, προβιές προβάτων και στη μέση του έχει κρεμασμένη μια κουδούνα, ενώ στη ζώνη του έχει ένα μαχαίρι μεγάλο. Οργανοπαίχτες με ζουρνάδες και γκάιντες συνοδεύουν το ζευγάρι που ξεσηκώνει τον κόσμο με τη μουσική και το χορό.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι στην Κομοτηνή την παραμονή των Χριστουγέννων δεν έλεγαν κάλαντα παρά μόνο την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, γυρνώντας με αναμμένα φανάρια στολισμένα με κορδέλλες χάρτινες και ποικιλόχρωμες. Τραγουδούσαν τα κάλαντα από ένα τυπωμένο βιβλίο. Μάλιστα τα παιδιά κρατούσαν σφυριά ξύλινα, βαμμένα με διάφορα χρώματα και μ' αυτά χτυπούσαν τις πόρτες για να μαζέψουν στραγάλια, σύκα, πορτοκάλια ή καρύδια, όχι χρήματα.

Νομίζω αυτή την ερώτηση την έχουν ακούσει οι περισσότεροι γονείς και έχουν βρεθεί σε αμηχανία. Δεν θα σας πω, τι να πείτε στο παιδί σας. Δεν είμαι ειδικός για να ξέρω τι είναι σωστό και τι είναι λάθος. Είμαι όμως μαμά και μπορώ να σας διηγηθώ τι συνέβη με την κόρη μου, όταν ήταν 7 χρονών και στο σχολείο, άρχισε αυτή η συζήτηση μεταξύ συμμαθητών...
Ήταν λοιπόν τέτοιες μέρες, καλή ώρα, που στο σχολείο ετοίμαζαν γιορτή για τα Χριστούγεννα και ένα θεατρικό έργο όπου υπήρχε και ο Αη Βασίλης. Από κει ξεκίνησαν όλα...

Μέχρι τότε η μικρή μου, του έγραφε γράμμα ή προσπαθούσε να με πείσει να τον πάρουμε τηλέφωνο για ν' ακούσει τη φωνή του (παιδί της τεχνολογίας, βλέπετε). Εντέχνως κάθε φορά το τηλέφωνο μιλούσε ασταμάτητα κι έτσι γλιτώναμε την κακοτοπιά. Αμέσως παίρναμε χαρτί και μολύβι και αρχίζαμε το γράμμα για τον Άγιο, ζωγραφίζοντας κιόλας πάνω στο χαρτί και στο φάκελο και βάζοντας ένα χριστουγεννιάτικο αυτοκόλλητο αντί για γραμματόσημο. 

Πάντα υπήρχε η αγωνία στο βλέμμα της... Θα το πάρει το γράμμα, θα μπορεί να το διαβάσει (είναι και γεράκος) θα μπορεί να φέρει το παιχνίδι που του ζήτησε;... Και μετά οι ερωτήσεις: "Θα πάει δώρα σ' όλα τα παιδιά; Και σ' αυτά που έγραψαν και σ' αυτά που δεν έγραψαν γράμμα; Και στα φτωχά και στα πλούσια; Σ' όλη τη γη; Και πώς θα τα καταφέρει, πώς θα προλάβει;"...

Αυτό που πάντα με εντυπωσίαζε, δεν ήταν η ποικιλία των ερωτήσεων και των προβληματισμών, που όσο μεγάλωνε μεγάλωναν μαζί της, αλλά το ότι έδινε μόνη της τις απαντήσεις, περιοριζόμενη μόνο στο "σωστά, μαμά;". Έτσι γινόταν πιο εύκολη η δική μου, δουλειά ή τουλάχιστον έτσι νόμιζα, μέχρι τη μέρα, που θυμωμένη και στεναχωρημένη ήρθε από το σχολείο...

"Τι έγινε αγάπη μου, γιατί είσαι έτσι;" ρώτησα αφελώς...
"Τσακωθήκαμε με κάποια παιδιά στο σχολείο, την ώρα της πρόβας!" έρχεται η απάντηση
"Γιατί, τι μοιράζατε;" συνεχίζω να ρωτάω αφελώς...
"Γιατί, κάποια παιδιά, είπαν ότι δεν υπάρχει Αη Βασίλης! Υπάρχει μαμά;"... 
Αυτό ήταν! Μετά τα δευτερόλεπτα αμηχανίας κι ενώ περίμενα να δώσει πάλι μόνη της τις απαντήσεις όπως έκανε μέχρι τότε, κατάλαβα πως αυτή τη φορά η απάντηση έπρεπε να είναι δική μου. Σκέφτηκα όμως να απαντήσω με ...ερώτηση. "Εσύ, αγάπη μου τι νομίζεις;" Παύση... η μικρή μου, προβληματισμένη και με ύφος σοβαρό, απαντά κατηγορηματικά: "Εγώ νομίζω ότι υπάρχει, θέλω να υπάρχει!". 

Τότε κατάλαβα πως έπρεπε να εξηγήσω κάποια πράγματα, που θα ακροβατούσαν ανάμεσα στην αλήθεια και την φαντασία, αλλά θα την ηρεμούσαν χωρίς να την πικράνουν.
"Ξέρεις, ο Αη Βασίλης είναι Άγιος, είναι πνεύμα. Το πνεύμα της αγάπης και της χαράς και αυτό θέλει να δίνει τα Χριστούγεννα και τη Πρωτοχρονιά στα παιδιά, αλλά και στους μεγάλους. Υπάρχει με πολλούς τρόπους, χωρίς πάντα να τον βλέπουμε. Όταν χαρίζουμε δώρα και κάνουμε χαρούμενους τους ανθρώπους γύρω μας, είναι σε μια μεριά, μας βλέπει και χαίρεται... Όταν προσπαθούμε να κάνουμε χαρούμενα τα παιδάκια που δεν έχουν οικογένεια ή που οι γονείς τους δεν έχουν τη δυνατότητα να τους αγοράσουν δώρα, πάλι είναι εκεί, μας βλέπει και χαίρεται... Όταν αγαπάμε τους ανθρώπους και προσπαθούμε να τους κάνουμε να χαρούν, είναι πάντα εκεί!... Δεν χρειάζεται να τον βλέπουμε για να ξέρουμε ότι υπάρχει. Χρειάζεται να μοιραζόμαστε και να δίνουμε αγάπη." 

Παρόλο το φόβο μου, ότι δεν θα καταλάβει και πολλά απ' όσα της έλεγα, η μικρή μου με αγκάλιασε ευχαριστώντας με, που τις έλυσα τις απορίες της και μου είπε: "Τώρα ξέρω... ο Αη Βασίλης υπάρχει εδώ (δείχνοντας την καρδούλα της), όπως ο Χριστούλης".
Δεν χρειάστηκε να ξανακάνουμε ποτέ αυτή την κουβέντα.
Συνέχισε να γράφει γράμματα στον Αη Βασίλη, για αρκετά χρόνια ακόμα, όμως στα γράμματά της, δεν ζητούσε πια παιχνίδια, αλλά αγάπη, ειρήνη και ευτυχία για όλα τα παιδιά του κόσμου. Ζητούσε τα πιο δύσκολα!...

Η συνταγή αυτή, είναι από το τετράδιο της γιαγιάς. Να φανταστείτε ότι οι δοσολογίες ήταν σε οκάδες...

Κάθε Δεκέμβρη από τα παιδικά χρόνια αυτή η συνταγή έδινε τα πιο λαχταριστά μελομακάρονα, που όλοι περίμεναν με ανυπομονησία.

Η συνταγή είναι φυσικά προσαρμοσμένη εκτός από δοκιμασμένη, εμπιστευθείτε τη!

Θα χρειαστούμε:

• 1 φλιτζάνι λάδι
• 2 1/2 φλ. σιμιγδάλι ψιλό
• 1/4 φλ. ζάχαρη
• 1/2-1 φλ. αλεύρι
• 1/4 φλ. κονιάκ
• 1/4 φλ. χυμό πορτοκαλιού
• 2 κουταλιές σούπας ξύσμα πορτοκαλιού
• 1κουταλάκι γλυκού σόδα

Για το σιρόπι:

• 1 φλιτζάνι μέλι
• 1/2 φλιτζάνι ζάχαρη
• 3/4 φλιτζανιού νερό
• 1 ξυλάκι κανέλα και 2-3 γαρύφαλλα

Πώς θα τα φτιάξουμε:
Χτυπάμε το λάδι με τη ζάχαρη και ρίχνουμε το κονιάκ και το ξύσμα. Στο χυμό πορτοκαλιού ανακατεύουμε τη σόδα και αφού αφρίσει το ρίχνουμε και αυτό στο λάδι. Ρίχνουμε το αλεύρι και το σιμιγδάλι και πλάθουμε μια μαλακιά ζύμη. Δοκιμάζουμε τη ζύμη, να δούμε αν πλάθεται όπως θέλουμε και αν χρειάζεται προσθέτουμε λίγο αλεύρι. Στη συνέχεια κόβουμε μικρές μπαλίτσες και τις πλάθουμε σε οβάλ σχήμα, περνώντας τες πάνω από κάποιο ανάγλυφο σκεύος (η γιαγιά έβαζε ανάποδα ένα ανάγλυφο κρυστάλλινο μπωλ για γλυκό του κουταλιού) φροντίζοντας να έχουν στο κάτω μέρος τους μερικές τρυπούλες που θα εξασφαλίσουν την καλύτερη απορρόφηση του σιροπιού και τα τοποθετούμε σε ταψί στρωμένο με χαρτί ψησίματος. Ψήνουμε στους 180 βαθμούς Κελσίου για 20 λεπτά ή μέχρι να χρυσίσουν.

Τα βγάζουμε από το φούρνο και τα αφήνουμε να κρυώσουν, ετοιμάζοντας το σιρόπι, ως εξής:

Ρίχνουμε τα υλικά για το σιρόπι σε μια κατσαρόλα και μόλις αρχίσουν να ζεσταίνονται ανακατεύουμε ελαφρά και το αφήνουμε να πάρει βράση, ξαφρίζοντάς το. Κατόπιν βγάζουμε τα κανελλογαρύφαλλα και ρίχνουμε τα μελομακάρονα να απορροφήσουν το σιρόπι, τα τοποθετούμε σε πιατέλα (κατά προτίμηση γιορτινή) και πασπαλίζουμε με τριμμένο καρύδι.

Επειδή οι προετοιμασίες για τα Χριστούγεννα, ξεκινούν από το διάκοσμο, που κάνει το χώρο μας, γιορτινό χαρούμενο και ζεστό, φτιάξτε τα δικά σας στολίδια, από fimo, ένα απλό υλικό που μοιάζει αρκετά με την πλαστελίνη και πουλιέται σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων από όλα τα καταστήματα που πωλούν είδη ζωγραφικής.



Επιστρατεύστε τη φαντασία σας, χρησιμοποιείστε και χρωματιστές κορδέλες, καμπανάκια και ό,τι άλλο θέλετε, ανακατέψτε χρώματα ή χρησιμοποιείστε κουπάτ ζαχαροπλαστικής για να δώσετε το σχήμα που θέλετε. Όταν τελειώσετε τη διαδικασία φροντίστε να κάνετε μια τρύπα με ένα ξυλάκι από σουβλάκι για μπορέσετε να τα κρεμάσετε και ψήστε τα στους 130 βαθμούς Κελσίου. Αν θέλετε αφού ψηθούν, τα ψεκάστε και με ένα βερνίκι για να γυαλίσουν!...

Δείτε πόσο όμορφα γίνονται!!!











Οι φωτογραφίες, οι πληροφορίες για τα υπέροχα αυτά στολίδια καθώς και η κατασκευή, είναι της φίλης μας Ειρήνης Μητούδη Interior Designer - Διακοσμήτρια - Μελέτη - Επίβλεψη (επαγγελματικών χώρων, κατοικιών, καταστημάτων).

Πρωτοχρονιά χωρίς βασιλόπιτα, δεν γίνεται! Το γιορτινό τραπέζι περιέχει οπωσδήποτε το παραδοσιακό αυτό έδεσμα σ’ όλη την Ελλάδα, ανεξάρτητα από τις παραλλαγές στη γεύση της.

Αλλού, τη συναντάμε σαν κέικ, τσουρέκι, πίτα αλμυρή ή γλυκιά με φύλλα, ενώ αλλού είναι σαν ψωμί και θυμίζει το Χριστόψωμο. Διαφορές επίσης συναντάμε και στη διακόσμησή της, ενώ κοινό στοιχείο παντού, είναι η αναγραφή του έτους και το φλουρί που περιέχει. Στα περισσότερα μέρη της πατρίδας μας κόβεται αμέσως μετά τον ερχομό του νέου έτους, ενώ σε κάποιες περιοχές κόβεται ανήμερα του Αγίου Βασιλείου, την πρώτη μέρα του χρόνου, στο μεσημεριανό τραπέζι.

Από πού μας έρχεται όμως το έθιμο αυτό;

Η καταγωγή της βασιλόπιτας, βρίσκεται στην Καισάρεια της Μικράς Ασίας, τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Πρεσβύτερος την εποχή εκείνη των χριστιανών στην περιοχή, ήταν ένας από τους σημαντικότερους πατέρες της εκκλησίας, ο Μέγας Βασίλειος. Αυτοκράτορας του Βυζαντίου την ίδια εποχή ήταν ο Ιουλιανός ο Παραβάτης, ο οποίος σε μια από τις εκστρατείες του κατά των Περσών, πέρασε από την Καισάρεια και έγινε δεκτός από το Μέγα Βασίλειο, που του πρόσφερε τρία κριθαρένια ψωμιά.

Οι κάτοικοι της περιοχής ήταν στην πλειοψηφία τους φτωχοί και δεν μπορούσαν να προσφέρουν στον Ιουλιανό ούτε χρυσάφι, ούτε πολύτιμα δώρα, όπως εκείνος ζήτησε. Αυτός ήταν ο λόγος, που ο Μέγας Βασίλειος του πρόσφερε τα τρία ψωμιά. Θυμωμένος τότε ο αυτοκράτορας, έστειλε πίσω στους κατοίκους τρεις μπάλες σανό. Έτσι ο Μ. Βασίλειος του απάντησε: «Ζήτησες να σου προσφέρουμε, ό,τι πολύτιμο έχουμε και αυτό κάναμε. Σου δώσαμε αυτό που τρώμε. Το ίδιο πιστεύουμε, έκανες και συ. Σ’ ευχαριστούμε!». Αυτό θύμωσε ακόμα πιο πολύ τον Ιουλιανό, ο οποίος ορκίστηκε να ξαναγυρίσει και να καταστρέψει την Καισάρεια.

Μετά από καιρό φτάνουν τα νέα, ότι ο αυτοκράτορας επιστρέφει και ο Μ.Βασίλειος στην προσπάθειά του να σώσει το ποίμνιό του, κάλεσε τον κόσμο να δώσει ότι πολύτιμο έχει, έτσι ώστε να κατευνάσουν το θυμό του Ιουλιανού και να σωθούν. Ο λαός υπάκουσε και έτσι συγκεντρώθηκαν τα πολύτιμα αντικείμενα. Κατόπιν Μ. Βασίλειος και λαός έκαναν αγρυπνία, προσευχόμενοι για τη σωτηρία τους. Στη διάρκεια της προσευχής, ο Μ. Βασίλειος είδε όραμα ότι η Παναγία έστειλε τον Άγιο Μερκούριο και στρατιά Αγγέλων κατά του Ιουλιανού, για να σωθούν οι πιστοί. Έτσι πέρασε ο κίνδυνος, που απειλούσε το λαό. Τα πολύτιμα αντικείμενα όμως, έπρεπε να ξαναγυρίσουν στους κατόχους τους.

Για να μην μπουν όμως κάποιοι στον πειρασμό να πάρουν κάτι που δεν τους ανήκε, ο Μ. Βασίλειος έδωσε εντολή να φτιάξουν μικρές πίτες και μέσα σ’ αυτές να βάλουν τα αντικείμενα που έπρεπε να μοιραστούν. Όταν μοιράστηκαν στους πιστούς ως εκ θαύματος, ο καθένας πήρε το αντικείμενο που πραγματικά του ανήκε.

Από τότε φτιάχνεται η βασιλόπιτα με το φλουρί, για να θυμίζει στους πιστούς την καλοσύνη και την αγάπη που πρόσφερε στον κόσμο, ο Άγιος.

Αλήθεια, πώς θα ήταν οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, χωρίς τον Αη Βασίλη; Η χαμογελαστή φιγούρα, του καλοσυνάτου γεράκου με τα κόκκινα ρούχα, έχει συνδεθεί με τις γιορτές σε σημείο, που κανείς να μη θέλει γιορτές χωρίς… αυτόν! Ας δούμε όμως, πώς φτάσαμε σ’ αυτή την εικόνα του και γιατί άλλοι τον περιμένουν παραμονή Χριστουγέννων και άλλοι παραμονή Πρωτοχρονιάς!

Ο Μέγας Βασίλειος, είναι άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που γεννήθηκε στη Νεοκαισάρεια του Πόντου από χριστιανούς εύπορους γονείς το 330 μ.Χ. Μεγάλωσε στην Καισάρεια και σπούδασε πρώτα στην πόλη που μεγάλωσε και έπειτα στην Κωνσταντινούπολη και στην Αθήνα. Επιστρέφοντας στην Καισάρεια, διδάσκει με επιτυχία τη ρητορική και αργότερα, αποφασίζει να ακολουθήσει το μοναχικό βίο. Χειροτονείται διάκονος, πρεσβύτερος και κατόπιν επίσκοπος Καισάρειας. Το 368 στη μεγάλη πείνα, όχι μόνο κινητοποίησε τους πλούσιους, να βοηθήσουν όσους είχαν ανάγκη, αλλά ίδρυσε ολόκληρο συγκρότημα από φιλανθρωπικά ιδρύματα. Μια πραγματική νέα πόλη, που προς τιμήν του ονομάστηκε Βασιλειάδα. Άρρωστος βαριά, θα εγκαταλείψει τα εγκόσμια το 378 στις 31 Δεκεμβρίου. Ο πρωτοχρονιάτικος εορτασμός της μνήμης του, μεταφέρθηκε από γενιά σε γενιά σε όλο τον Ορθόδοξο ελληνισμό και το φιλανθρωπικό του έργο, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για πράξεις αγάπης και αλληλεγγύης.

Αυτός είναι ο κύριος λόγος, που στους ορθόδοξους λαούς ο Αη Βασίλης έρχεται παραμονή Πρωτοχρονιάς, ξημερώματα της ημέρας που η Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του, θυμίζοντάς μας, πως τα δώρα που ανταλλάσουν οι άνθρωποι μεταξύ τους αυτή τη μέρα, είναι σύμβολο αγάπης προς τον συνάνθρωπο, όχι μόνο για την συγκεκριμένη μέρα, αλλά και για όλη την χρονιά που ανατέλλει.

Ο Αη Βασίλης της Δυτικής Ευρώπης ή καλύτερα των Καθολικών χριστιανών, δεν είναι άλλος από τον Άγιο Νικόλαο. Σύμφωνα με τη χριστιανική θρησκεία, γεννήθηκε το 280 μ.Χ. στην Πάταρα της Λυκίας (σημερινή Τουρκία) από ευσεβείς και πλούσιους γονείς, οι οποίοι πέθαναν εξαιτίας ενός λιμού, όταν ο Άγιος Νικόλαος ήταν δεκατριών χρόνων. Έτσι έγινε κληρονόμος, μιας μεγάλης περιουσίας, την οποία διέθεσε για να ανακουφίζει φτωχούς, χήρες, ορφανά και γενικά όσους είχαν ανάγκη. Πέθανε στις 6 Δεκεμβρίου και η μνήμη του γιορτάζεται την ημέρα αυτή και από τις δύο Εκκλησίες (Ορθόδοξη και Καθολική).

Ο θρύλος του Αγίου Νικολάου, προστάτη των ναυτικών και των παιδιών, έγινε αφορμή στη Δυτική Ευρώπη για το έθιμο της ανταλλαγής δώρων ή προσφοράς δώρων στα παιδιά, την 6η Δεκεμβρίου, ημέρα του εορτασμού της μνήμης του. Έτσι, ξεπηδά ο Santa Claus, μια παράφραση του ονόματος του Αγίου Νικολάου, ενώ το έθιμο της ανταλλαγής δώρων συνδέεται σιγά σιγά με τα Χριστούγεννα.

Πώς όμως ο Άγιος Νικόλαος έγινε Santa Claus και συνδέθηκε με το έθιμο αυτό; Ο τάφος του αγίου στη Μύρα της Λυκίας, υπήρξε ανέκαθεν σημείο προσκυνήματος. Όταν το 1087, ναυτικοί από το Μπάρι της Ιταλίας μετέφεραν τα λείψανα του αγίου από τη Μύρα στο Μπάρι, για να τα διαφυλάξουν από τους Σελτζούκους που ήταν αφέντες της περιοχής, μετέφεραν και τους θρύλους που τον συνόδευαν. Ο πιο γνωστός, αφορά έναν έμπορο από τα Πάταρα, ο οποίος είχε χάσει την περιουσία του και δεν μπορούσε να συντηρήσει την οικογένειά του. Έτσι οι κόρες του αποφάσισαν να βάλουν κλήρο για να δουν πια θα γινόταν πόρνη, έτσι ώστε με τα χρήματα που θα κέρδιζε, να μπορέσουν να σωθούν οι υπόλοιπες. Ο Νικόλαος, έμαθε την τραγική κατάσταση της οικογένειας και θέλησε να βοηθήσει. Κατά τη διάρκεια της νύχτας λοιπόν, μπήκε στο σπίτι του εμπόρου, ενώ όλοι κοιμούνταν και άφησε μικρά σακιά με χρυσό για να σώσει την οικογένεια.

Μια άλλη νύχτα, σε άλλη οικογένεια, έριξε από την καμινάδα χρυσό κι εκείνος προσγειώθηκε σε μια κάλτσα που είχαν κρεμάσει στο τζάκι για να στεγνώσει. Έτσι προέκυψε και το έθιμο να μπαίνουν τα δώρα στις κάλτσες που είναι κρεμασμένες στο τζάκι. Γενικότερα επειδή ο άγιος δώριζε στους ανθρώπους αυτό ακριβώς που χρειάζονταν, προέκυψε και η συνήθεια της ανταλλαγής δώρων την παραμονή της ημέρας του θανάτου του.

Αργότερα από τον 12ο αιώνα και μετά, οι Ολλανδοί, ναυτικός λαός, μεταφέρουν τη φήμη του αγίου στο Άμστερνταμ, συγχωνεύοντας τη με ένα δικό τους παγανιστικό τοπικό ήρωα του χειμώνα τον Wooden, γερμανικής προέλευσης. Η νέα μορφή του αγίου όμως έχει πια αλλάξει. Η μαυριδερή ή γκρίζα γενειάδα, είναι τώρα άσπρη και μακριά. Έτσι ταξιδεύει και μέχρι την Αμερική με τους πρώτους ολλανδούς μετανάστες. Το 1773, ένας αμερικανός λαϊκός συγγραφέας, ο Washington Irving, γράφοντας την ιστορία της Νέας Υόρκης για λογαριασμό του Ιστορικού Συλλόγου της πόλης, που θεωρεί τον “Saint Nicholas” προστάτη της, θα δώσει νέες διαστάσεις στο θρύλο. Τώρα πια ο Άγιος Νικόλαος εμφανίζεται ως πολεμικός προστάτης των αμερικανών επαναστατών. Ο συγγραφέας τον περιγράφει να έρχεται πάνω στο άλογό του μοιράζοντας δώρα, δανειζόμενος στοιχεία από την ολλανδική εκδοχή.

Το 1823 ένα χριστουγεννιάτικο ποιηματάκι, έρχεται να τ’ αλλάξει όλα και να γίνει μάλιστα και πολύ δημοφιλές. «Η επίσκεψη του Αγίου Νικολάου» ή καλύτερα «Η νύχτα πριν από τα Χριστούγεννα – The Night before Christmas» όπως είναι γνωστό, του Clement Clark Moore, περιγράφει ένα εντελώς διαφορετικό Αη Βασίλη (Santa Claus), που με τη μορφή ξωτικού μπαίνει στα σπίτια από την καμινάδα για ν’ αφήσει τα δώρα του.

Όποια βραδιά, παρ’ όλα αυτά, κι αν τον περιμένουν οι άνθρωποι απανταχού της γης, ένα είναι βέβαιο: ο Αη Βασίλης συμβολίζει ότι πιο όμορφο κι ευγενικό, περιέχει το μήνυμα των γιορτών.

Την αγάπη και την ελπίδα, πως όλα μπορούν να γίνουν καλύτερα! Αρκεί να κρατήσουμε το μήνυμα αυτό στη σκέψη μας όλο το χρόνο.









πηγή πληροφοριών: wikipedia.org