Αν θέλαμε να δώσουμε ένα ορισμό για τη γελοιογραφία, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι κάθε ζωγραφική παράσταση όπου πρόσωπα και καταστάσεις αποδίδονται παραλλαγμένα με κωμικό τρόπο, με στόχο τη σάτιρα.

Η ιστορία της χάνεται στα βάθη των αιώνων αφού ήταν γνωστή από τους αρχαίους χρόνους. Πιο συγκεκριμένα, κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο (4ο π.Χ αι.) όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης, ζούσε ο Παύσων ο οποίος ήταν ζωγράφος και παρίστανε τους ανθρώπους όπως οι κωμικοί ποιητές, έχοντας ως στόχος τη διακωμώδησή τους.
Στην Αίγυπτο το δεύτερο μισό του 4ου π.Χ. αι. ζούσε ο Αντίφιλος γνωστός γελοιογράφος, ο οποίος στα έργα του σατίριζε κάποιο Γρύλλο και για το λόγο αυτό τα έργα του ονομάστηκαν "Γρύλλοι". Λέγεται μάλιστα πως αυτός εισήγαγε τη γελοιογραφία ως είδος ζωγραφικής.

Στη Νότια Ιταλία στα ερυθρόμορφα αγγεία υπήρχαν παραστάσεις όπου παρωδούνταν μύθοι θεών και Ομηρικών επεισοδίων. Γνωστός γελοιογράφος εκεί ήταν ο Ασστέας.

Η Αλεξάνδρεια στην Ελληνιστική περίοδο είναι εκείνη που εκπροσωπεί κάθε γελοιογραφικό είδος στην Τέχνη. Γελοιογράφοι της εποχής είναι ο Γραφικός, ο Καλάτις  κ.α. Λέγεται πως ο Γαλάτων που ζωγράφισε τον Όμηρο και άλλους ποιητές καυτηριάζοντας τους έτσι, ότι δεν φτιάχνουν τίποτε νέο, έχοντας μόνη πηγή έμπνευσής τους τον Όμηρο, ήταν Αλεξανδρινός.

Κατά το Μεσαίωνα η Εκκλησία με όπλο της τη γελοιογραφία, θα σατιρίσει τους άπιστους και τους αιρετικούς, ενώ η κοσμική Τέχνη με τη γελοιογραφία θα σατιρίσει τον έκλυτο βίο μοναχών.

Η ανάπτυξη της γελοιογραφίας όμως συντελείται με την ανάπτυξη της τυπογραφίας (16ος αι.). Τα θέματά της είναι κυρίως από την καθημερινότητα, παρά το γεγονός πως η πολιτική ζωή παρείχε άφθονο υλικό. Βλέπετε τα μοναρχικά καθεστώτα καταδίωκαν κάθε σάτιρα κατά των ισχυρών...

Στη μεγαλύτερη ακμή της θα φτάσει από την εποχή του Λουδοβίκου ΙΔ' μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση (1789), αφού χρησιμοποιήθηκε και σαν μέσο προπαγάνδας, μέσα από εκδόσεις γελοιογραφικών περιοδικών, όπως το Le Charival (1832, Γαλλία), το Φλίγκεντε Μπέττερ στη Γερμανία, το Νόυε Ιλλουστρίτε Τσάιτουνγκ και το Χουμοριστίσε Μπλέττερ στην Αυστρία και το Punch (1841 Αγγλία).

Στην Ελλάδα, πατέρας της γελοιογραφίας θεωρείται ο Θεμιστοκλής (Θέμος) Άννινος (1843 - 1916), ο οποίος διέθετε κομψότητα γραμμής και πληρότητα σχεδίου και ήταν παράλληλα εκδότης των σατιρικών περιοδικών "Ασμοδαίος" και "Άστυ" που ήταν τα πρώτα στο είδος αυτό.
Ακολούθησαν, ο βραβευμένος από την γαλλική εφημερίδα "Le Journal" Δημήτρης Γαλάνης, ο Ζαχ. Παπαντωνίου, ο Φρ. Αριστεύς, ο Στ. Σταματίου, ο Η. Κουμετάκης, ο Σ. Αντωνιάδης, (ΣΟΦΟ), ο Φ. Δημητριάδης, ο Γ. Γκέιβελης, ο Σ. Πολενάκης, ο Αρχέλαος Αντώναρος, ο Μ. Πιμπλής, ο Μ. Μποστατζόγλου  (Μποστ), ο Σ. Σταυρόπουλος, ο Κ. Μητρόπουλος, ο Αρκάς, ο Γ. Κυριακόπουλος (ΚΥΡ), ο, Σ. Ορνεράκης, ο Γ. Καλαϊτζής, ο Ι. Ανανιάδης, ο Γ. Ιωάννου και πολλοί ακόμα αξιόλογοι γελοιογράφοι.



Πληροφορίες: wikipedia.org, 24grammata.com
Κείμενο: "to e-periodiko mas"

Στις μέρες μας, είναι αυτονόητο και πολύ συνηθισμένο, οι κοπέλες να σπουδάζουν στο Πανεπιστήμιο και μάλιστα στατιστικές μελέτες αναφέρουν πως (σε ορισμένες τουλάχιστον σχολές), είναι περισσότερες από τα αγόρια.

Δεν ήταν όμως πάντα έτσι. Οι γυναίκες σ' όλο τον κόσμο και στην Ελλάδα, ήταν ανθρώπινα όντα υποδεέστερα των ανδρών. Δεν είχαν ούτε πρόσβαση, αλλά ούτε και δικαίωμα στη μόρφωση, με μόνη αιτία, το φύλο τους.

Το 1884 η Σεβαστή Καλλισπέρη υπέβαλε αίτηση για να δώσει εξετάσεις στη Φιλοσοφική Σχολή. Της δόθηκε η άδεια και παρά το γεγονός ότι επέτυχε στις εξετάσεις, το Υπουργείο Παιδείας δεν της επέτρεψε τη φοίτηση, γιατί ήταν γυναίκα. Έτσι, η Σεβαστή έγινε μεν φοιτήτρια, αλλά όχι στην Ελλάδα, αλλά στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης, όπου επέλεξε να φοιτήσει τελικά.
Επιστρέφει με το πτυχίο της στην Ελλάδα, το 1891 και διορίζεται δασκάλα Γαλλικών στο Αρσάκειο, απ' όπου παραιτήθηκε μετά από μικρό χρονικό διάστημα.
Υπήρξε η πρώτη επόπτρια Δημοτικών Σχολείων, θέση που δημιουργήθηκε ειδικά για κείνη, εισάγοντας πολλές καινοτομίες στην Ελληνική Παιδεία.
Το σπίτι της, η γνωστή οικία με την πυργοειδή διαμόρφωση στην διασταύρωση των οδών Παρθενώνος και Καλλισπέρη, δωρίστηκε με ιδιόχειρη διαθήκη (1937) στο Ελληνικό Δημόσιο με σκοπό να συσταθεί Ίδρυμα για την εκπαίδευση των κοριτσιών, κάτι όμως που δεν έγινε ποτέ...

Τρία χρόνια αργότερα, το 1887, η Ελένη Παντελίδου αυτοκτόνησε αφήνοντας ένα σημείωμα που έγραφε: "Ο θάνατός μου, ας ακουστεί ως κραυγή σε κείνους οίτινες θεωρούν τη γυναίκα ως μεσαιωνική δούλη", γιατί δεν έγινε δεκτή ως φοιτήτρια στην Ιατρική σχολή, επειδή ήταν γυναίκα.
Το 1890 τυπικά, το ελληνικό Πανεπιστήμιο θα αποκτήσει την πρώτη του φοιτήτρια, στη Φιλοσοφική Σχολή. Ήταν η Ιωάννα Στεφανοπούλου (ή Στεφανόπολι), κάτι που διόλου δεν άρεσε στον Πρύτανη του Πανεπιστημίου, ο οποίος με επιστολή του, διαμαρτυρήθηκε στο Υπουργείο Παιδείας, "...δια την ανάμειξιν των φύλων...".
Δύο χρόνια αργότερα το 1892, οι πρώτες φοιτήτριες της Ιατρικής Σχολής ήταν οι αδελφές Αλεξάνδρα και Αγγελική Παναγιωτάτου, οι οποίες αποφοίτησαν τέσσερα χρόνια αργότερα με άριστα. Δεν γλίτωσαν όμως ούτε κι εκείνες τις διαμαρτυρίες των (ανδρών) συμφοιτητών τους, που έκαναν λόγο για εισβολή του ποδόγυρου εις τον περίγυρον του Ιπποκράτους. Οι διαμαρτυρίες δεν σταμάτησαν ούτε όταν η Αγγελική Παναγιωτάτου το 1908 μετά και από σπουδές στη Γερμανία, πήρε τη θέση της υφηγήτριας στην Ιατρική Σχολή Αθηνών, οι οποίες πήραν τέτοια έκταση που η Α. Παναγιωτάτου επαύθη και λίγο αργότερα (πριν προλάβουν να χαρούν τη νίκη τους, οι διαμαρτυρόμενοι), διορίστηκε καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου!
Για να ολοκληρώσουμε το αφιέρωμα, να αναφέρουμε την πρώτη φοιτήτρια της Σχολής Καλών Τεχνών, που ήταν η Σοφία Λασκαρίδου, κόρη του πρωτοπόρου παιδαγωγού Λάσκαρη Λασκαρίδη, η οποία μετά από ιδιωτικά μαθήματα ζωγραφικής στην Αθήνα και τη φοίτησή της στο Παρίσι στην Academie Julian, διεκδίκησε δυναμικά από τον βασιλιά Γεώργιο τον Α΄, τη φοίτησή της στη σχολή, ενώ η Πιπίτσα Πεταλά, κόρη του γιατρού Νικολάου Πεταλά υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα Χειρουργός. Πήρε το πτυχίο της από την Ιατρική Σχολή Αθηνών το 1914 και διηύθυνε το Γαλλικό Νοσοκομείο. Ήταν εκείνη, που στην ακμή της μάχης του Σκρα χειρουργούσε συνεχώς τραυματισμένους, για 24 ώρες χωρίς ανάπαυση, για να τιμηθεί αργότερα γι' αυτές της τις υπηρεσίες, με δύο ανώτερα γαλλικά παράσημα και ένα ελληνικό.


Πληροφορίες: 24grammata.com, tovivlio.gr, thepressproject.gr, wikipedia.org
Κείμενο: "to e-periodiko mas"

Ήταν 15 του Ιούλη του 1974, όταν στην Κύπρο έγινε πραξικόπημα από την Εθνοφρουρά ενάντια στον Πρόεδρο της Κυπριακή Δημοκρατίας και Αρχιεπίσκοπο Κύπρου, ΜακάριοΓ'. Χρειάστηκαν μόλις πέντε ημέρες για να εισβάλλει η Τουρκία στην Κύπρο με αιτιολογία το πραξικόπημα, καταφέρνοντας με απίστευτες φρικαλεότητες και ατελείωτο αίμα να κατέχει μέχρι και σήμερα το 36% του εδάφους του νησιού.

Παρά το γεγονός ότι το σχέδιο περιελάμβανε τη δολοφονία του Μακαρίου, εκείνος διασώθηκε και μεταφέρθηκε μέσω Μάλτας και Λονδίνου, στη Ν. Υόρκη, όπου έλαβε μέρος στη σύσκεψη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που έγινε στις 19 Ιουλίου του ίδιου χρόνου. Εκεί ο Μακάριος κατήγγειλε την Ελληνική χούντα για "εισβολή στην Κύπρο". Δεν ανέφερε το ενδεχόμενο εισβολής της Τουρκίας, κάτι που πραγματοποιήθηκε μόλις λίγες ώρες μετά την ομιλία του.

Δύο μέρες νωρίτερα στη διαδρομή προς Ν. Υόρκη ο Μακάριος συναντήθηκε στο Λονδίνο με τον τότε πρωθυπουργό της Μ. Βρετανίας Χάρλοντ Γουίλσον, όπου μεταξύ άλλων, του είπε: "Ποια πρακτικά μέτρα μπορούν να παρθούν - από την Τουρκία - Είναι ενάντια στα τουρκικά συμφέροντα η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα", προεξοφλώντας ουσιαστικά την εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο.

Η ελληνική χούντα του Δημητρίου Ιωαννίδη δεν έτρεφε τα καλύτερα αισθήματα για τον Μακάριο, πιστεύοντας πως ο δεύτερος είχε εμποδίσει την "Ένωση" και ήταν φιλοκομμουνιστής, ενώ φοβόταν και το πνεύμα ανεξαρτησίας που τον κατείχε. Το σχέδιο για την ανατροπή του (Μακαρίου) το επεξεργαζόταν από τον Απρίλη του 74. Φέρεται μάλιστα να είπε σε συγκέντρωση αξιωματικών στο σπίτι του πρωθυπουργού Α. Ανδρουτσόπουλου: "Πρέπει να τελειώνουμε με τον Μούσκο". Μιχαήλ Μούσκος ήταν το κοσμικό όνομα του Αρχ. Μακαρίου.

Το σχέδιο είχε ως εξής: Σε συγκεκριμένη ημερομηνία και ώρα (15 Ιουλίου, 8:15 π.μ.) δύο δυνάμεις τεθωρακισμένων 600 συνολικά ανδρών, έπρεπε να φτάσουν στο Προεδρικό Μέγαρο και να ενεργήσουν σε δύο διαφορετικά σημεία, έχοντας εξουδετερώσει τη φρουρά του Μακαρίου και ένα ειδικό αστυνομικό σώμα. Στη συνέχεια θα δολοφονούσαν το Μακάριο και θα επέβαλαν στρατιωτικό νόμο.
Αυτό που τελικά κατάφεραν ήταν η ΕΛΔΥΚ με τις δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς όντως να συμμετέχουν στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου και έπειτα από σύντομες αλλά σφοδρές μάχες σε ολόκληρη την Κύπρο να ανατρέψουν τη νόμιμη κυβέρνηση. Ο Μακάριος όμως ήταν ζωντανός!

Το πρωί της επόμενης μέρας, όλη η Κύπρος ήταν κάτω από τον έλεγχο των πραξικοπηματιών, οι οποίοι τοποθέτησαν στην θέση του Προέδρου της Κύπρου, τον δημοσιογράφο και αγωνιστή της ΕΟΚΑ Β', Νίκο Σαμψών, ένα από τα πλέον αμφιλεγόμενα πρόσωπα στην ιστορία της Κύπρου.
Οι αντιδράσεις σε διεθνές επίπεδο ξεκινώντας από τη Μ. Βρετανία που τήρησε επιφυλακτική στάση συνιστώντας αυτοσυγκράτηση, οι ΗΠΑ ζήτησαν την υποστήριξη της ανεξαρτησίας της Κύπρου από τη μια και ο Υπουργός Εξωτερικών τους Χένρι Κίσιγκερ απέρριψε πρόταση υποστήριξης του ανατραπέντος Μακαρίου, για να φτάσουμε στην Ελλάδα που δια στόματος του Υπουργού Εξωτερικών Κ. Κυπραίου δήλωνε πως τα πρόσφατα γεγονότα αποτελούν υπόθεση ενός ανεξάρτητου κράτους, μέλους των Ηνωμένων Εθνών.

Η Τουρκία όμως, την ίδια κιόλας μέρα του πραξικοπήματος έθεσε τις στρατιωτικές της δυνάμεις σε επιφυλακή, με την αιτιολογία της ανατροπής της συνταγματικής τάξης, ενώ στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας οι στρατιωτικοί διαβεβαίωναν τον πρωθυπουργό Μ. Ετσεβίτ, ότι θα είναι έτοιμοι για απόβαση στο νησί, μέσα σε πέντε ημέρες. Κάτι που έγινε.

Πληροφορίες: wikipedia.org, sansimera.gr
Κείμενο: "to e-periodiko mas"

Εύκολα θα μπορούσε κανείς να πει πως σε μια δεκαετία, που σημαδεύτηκε από ένα Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως αυτή του 40, η μόδα δεν θα έχει και πολλά να επιδείξει.
Ασφαλώς  οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες μπορούν να καθορίσουν ως ένα μεγάλο βαθμό τη μόδα, όμως η ανάγκη των ανθρώπων και κυρίως των γυναικών να νιώσουν ευπαρουσίαστες και ελκυστικές δεν σταματά.
Έτσι, οι γυναίκες της εποχής με τα ελάχιστα μέσα, που διαθέτουν προσπαθούν να μετατρέψουν τα ρούχα τους, σύμφωνα με αυτά που φορούν τα είδωλα του κινηματογράφου όπως η Rita Hayworth.     
Βρισκόμαστε σε περίοδο πολέμου και το γεγονός αυτό, αλλάζει τον κόσμο της μόδας για πάντα. Χαρακτηριστικό της εποχής οι δυσεύρετες πρώτες ύλες για την κατασκευή των ρούχων. Το βαμβάκι, το μετάξι, το δέρμα, το μαλλί είναι σε αστρονομικές τιμές, όταν βρεθούν. Οι μεγάλοι οίκοι μόδας έχουν να αντιμετωπίσουν την μηδενική ζήτηση από τη μια, αλλά και τη δυσκολία εύρεσης υφασμάτων και άλλων υλικών από την άλλη.


Κόντρα στις όποιες αντιξοότητες οι γυναίκες δημιουργούν με φαντασία και εφευρετικότητα τις δικές τους εναλλακτικές βάφοντας τα πόδια τους με τσάι και ζωγραφίζοντας στο πίσω μέρος της γάμπας μια γραμμή, έτσι ώστε να φαίνεται ότι φορούν μεταξωτές κάλτσες ή ράβουν ρούχα από κουρτίνες. Τα παπούτσια πλέον έχουν ξύλινες σόλες και αποτελούν ένα επίσης σπάνιο είδος. Το στρατιωτικό και επιβλητικό look με τους τονισμένους ώμους, τα ταγιέρ σε αρρενωπή γραμμή καθώς και τα μουντά χρώματα, αντικατοπτρίζουν με τον καλύτερο τρόπο τις οδυνηρές συνθήκες που επικρατούν.


Όταν στις 14 Σεπτεμβρίου του 1940 το Παρίσι παραδίνεται στους Γερμανούς, οι δυνάμεις κατοχής ξεκινούν τον έλεγχο της υψηλής ραπτικής, αφού οι Γερμανοί εξετάζουν τη μετακόμιση των γαλλικών οίκων στο Βερολίνο και την ίδρυση εκ νέου έδρας υψηλής ραπτικής, λεηλατώντας τα αρχεία των Γάλλων. Στόχος τους ήταν το Βερολίνο να γίνει γνωστό ως η πρωτεύουσα της μόδας για όλο τον κόσμο.

Το Παρίσι μοιάζει να χάνει τον ηγετικό του ρόλο, όταν η κυβέρνηση μοιράζει τα λιγοστά αγαθά με δελτίο και θεσπίζει ενδυματολογική νομοθεσία, θέτοντας περιορισμούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επιβολή της απλής στενής φούστας, που απαιτεί σαφώς λιγότερο ύφασμα. Ένα είδος μόνο ξεφεύγει από τους περιορισμούς, το καπέλο, δίνοντας έτσι μια αίσθηση ελευθερίας, ενώ δεν είναι λίγοι οι Γάλλοι που θεωρούν πως το να ντυθεί κανείς κομψά και προσεγμένα, αποτελεί αντίσταση προς τις δυνάμεις κατοχής.



Όσοι οίκοι υψηλής ραπτικής παρέμειναν ανοιχτοί, δεν στερούνταν κοινό στις επιδείξεις μόδας, μόνο που το κοινό αυτό, το αποτελούσαν τώρα οι σύζυγοι και οι ερωμένες των υψηλόβαθμων αξιωματικών του Γ' Ράιχ.

Αν υπολογίσει κανείς πως κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η εξαγωγή ενός φορέματος της γαλλικής υψηλής ραπτικής ισοδυναμούσε με την εισαγωγή ενός τόνου κάρβουνου και η εξαγωγή ενός λίτρου αρώματος με την εισαγωγή δύο τόνων πετρελαίου, εύκολα μπορεί να κατανοήσει πως η μόδα ήταν και παραμένει ένας παράγοντας με μεγάλη δύναμη.

Έτσι αλλάζει και το ύφος της μόδας. Οι τροπικές εκτυπώσεις με τα εξωτικά florals όπως τα φύλλα φοίνικα και τα άνθη ιβίσκου, γίνονται αμέσως αγαπητά, όπως και το χρώμα της terracotta και του τυρκουάζ, αφού οι γυναίκες λαχταρούν να ζήσουν μετά το τέλος της πιο καταστροφικής και ζοφερής εποχής της ανθρωπότητας. Η Frida Kahlo και τα χρώματα και το στυλ της Λατινικής Αμερικής αποτελούν πηγή έμπνευσης και τα ρούχα αποκτούν μια απαλή, δροσερή θηλυκότητα.


Το 1947 ο Dior παρουσιάζει το "New Look" επιστρέφοντας στην κλασσική θηλυκότητα με την τονισμένη μέση. Η μόδα αποκτά ξανά μια μαλακή και ρομαντική εικόνα. Ο ποδόγυρος ήταν μακρύς σε φούστες και φορέματα, ενώ τα πλατιά καπέλα με τη σφιχτή περίμετρο της μέσης δίνουν στις γυναίκες μια εικόνα που παραπέμπει στην προ του πολέμου εποχή.


Το σχήμα κλεψύδρας που αποκτά η γυναικεία σιλουέτα αγαπιέται και υιοθετείται απ' όλες τις γυναίκες παρόλο, που η μεγάλη ποσότητα υφάσματος που χρησιμοποιούνταν στις φούστες μπορούσε να χαρακτηριστεί άνετα ως υπερβολή, όταν ο περισσότερος κόσμος μόλις και μετά βίας μπορούσε να εξασφαλίσει φαγητό.

Οι πιο σημαντικοί και γνωστοί σχεδιαστές της δεκαετίας του 40 ήταν:


Christian Dior (1905 - 1957) Η γραμμή του 1947 με τις φαρδιές φούστες, που χαρακτηρίστηκε ως "New Look" προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση. Αναβίωσε την υψηλή ραπτική του Παρισιού, που είχε παρακμάσει στη διάρκεια του πολέμου. Ήταν εκείνος που συνέλαβε την ιδέα του "τέλους αδείας" δηλαδή την αμοιβή για κάθε ένα σχέδιο που σχεδίαζε. Ο σχεδιαστής, που καθιέρωσε τις γραμμές tulip, H, A και Υ.


Cristobal Balenciaga (1895 - 1972) Ο Ισπανός σχεδιαστής που κατέκτησε το Παρίσι. Από το 1960 πειραματίστηκε με αφηρημένα σχήματα, τα οποία τον οδήγησαν στις γραμμές tunupue, sac και balloon, οι οποίες και συνδέθηκαν με το όνομά του, ενώ τα βραδινά του φορέματα, που συχνά ήταν εμπνευσμένα από το φλαμέγκο, τον έκαναν  ένα από εκείνους, που ανύψωσαν την υψηλή ραπτική στο χώρο της τέχνης.

Pierre Balmain (1914 - 1982) Ο Γάλλος σχεδιαστής που μεγάλωσε μέσα στα υφάσματα και παράτησε την αρχιτεκτονική για τη μόδα. Πίστευε (και όχι άδικα) πως τίποτα δεν είναι σημαντικότερο σε ένα φόρεμα, από την κατασκευή του. Τα εφαρμοστά στη μέση φορέματα, που παρουσίασε με μακριές φούστες σε σχήμα καμπάνας θεωρήθηκαν ο "προάγγελος" του "New Look" του Dior. Τα ρούχα του σε απαλούς τόνους, ήταν συχνά διακοσμημένα με περίτεχνα κεντήματα και γούνα στο γιακά και τις μανσέτες. Ήταν εκείνος, που λάνσαρε την εσάρπα για τις βραδυνές αλλά και τις κοκτέιλ εμφανίσεις.



Jacpues Fath (1912 - 1954) O σχεδιαστής που αγαπούσε το βελούδο για τα βραδινά φορέματα και ήταν γνωστός για τις φαρδιές αέρινες φούστες του. Η συλλογή Lily που παρουσίασε το 1950 ήταν φορέματα με τέτοιο τρόπο σχεδιασμένα ώστε να θυμίζουν λουλούδια.


Jean Desses (1903 - 1970) Ο ελληνικής καταγωγής σχεδιαστής, που γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, σχεδίασε το πρώτο του φόρεμα σε μικρή ηλικία για τη μητέρα του, σπούδασε νομικά, αλλά υπηρέτησε τη μόδα. Χαρακτηριστικές είναι οι πτυχωτές βραδινές τουαλέτες του, από μουσελίνα και σιφόν, τα ολοκέντητα φορέματα και τα κοστούμια με εφαρμοστά σακάκια και αέρινες φούστες.

Αυτά που σημάδεψαν τη δεκαετία του 40:
Τουρμπάνι: Μεταξύ καπέλου και μπαντάνας, το τουρμπάνι γνωρίζει μεγάλες δόξες, τη δεκαετία αυτή. Το αξεσουάρ που ήταν κατασκευασμένο από τελειώματα κουρτινών έμελλε να γίνει εξαιρετικά δημοφιλές στις γυναίκες της υψηλής κοινωνίας.

Φούστα pencil: Ίσια γραμμή όπως το μολύβι, ψηλή μέση και μήκος μέχρι το γόνατο. Συνοδευόμενη από γάντια μεγάλου μήκους, έγινε συνώνυμο της φινέτσας και αγαπημένη όλων των γυναικών ανά τις δεκαετίες.

Τσάντα ώμου: Η τσάντα που βόλευε κατά τις μετακινήσεις με ποδήλατο και απέδειξε πως η μόδα έχει και πρακτικότητα, αφού πολλές φορές κινείται σύμφωνα με τις ανάγκες της κάθε εποχής.
Ψάθινο καπέλο με κορδέλα: Στην απλή του μορφή πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 20ου αι. για να πάρει τη μορφή που όλοι γνωρίζουμε στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν το σχεδίασε ξανά κάνοντάς το πιο θηλυκό η Coco Chanel.

Φόρεμα με ζώνη: Θέλοντας να δώσουν λίγη έμφαση στα απλοϊκά φορέματα οι γυναίκες της εποχής, υιοθέτησαν τη ζώνη στη μέση.

Μπλούζα και φόρεμα με ίσιους ώμους: Στα πρότυπα των στρατιωτικών στολών οι δημιουργίες της εποχής θέλουν το ύφασμα δεν πρέπει να αγκαλιάζει τους ώμους, αλλά να τους προσδίδει μια αυστηρή γραμμή και κύρος.

Παπούτσια με ξύλινη σόλα: Αφού το δέρμα προοριζόταν κατ' αποκλειστικότητα για στρατιωτικά παπούτσια, οι γυναίκες καταφεύγουν στην κατασκευή παπουτσιών με ξύλινη σόλα, για να δημιουργήσουν παπούτσια άκαμπτα, άβολα και κουραστικά, αλλά και αναγκαία.

Σύμβολο θηλυκότητας και το πιο πολυσυζητημένο γυναικείο εσώρουχο, είναι ο στηθόδεσμος, το γνωστό μας σουτιέν. Μέχρι τώρα οι περισσότεροι από μας γνώριζαν πως είναι ένα εσώρουχο, που άρχισε να χρησιμοποιείται τα τελευταία 100 χρόνια. Μάλιστα κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ερευσιτεχνίας ο πρώτος σύγχρονος στηθόδεσμος στις αρχές του 19ου αιώνα.

Μια απροσδόκητη ανακάλυψη όμως έρχεται να ανατρέψει όλα τα προηγούμενα. Η αρχαιολόγος Beatrix Nutz του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου του Innsbruck, έφερε στη δημοσιότητα μία ιδιαίτερη ανακάλυψή της από ανασκαφές σε μεσαιωνικό κάστρο στην Αυστρία, που δεν ήταν άλλη από τέσσερα σουτιέν με εξαιρετική ομοιότητα με τα σημερινά.

Τα εσώρουχα, βρέθηκαν ανάμεσα σε περισσότερα από 2.700 κομμάτια υφασμάτων, όπως σεντόνια, κλινοσκεπάσματα και άλλα, ανακατεμένα με χώμα, ξύλο, άχυρο και κομμάτια από δέρμα και ήταν φτιαγμένα από λινό ύφασμα. Διέθεταν δύο μεγάλες τιράντες, ενώ, πιθανότατα, είχαν ειδικό "ιμάντα" στο πίσω μέρος τους, ο οποίος δεν έχει διατηρηθεί, αλλά υποδεικνύεται από τα μερικώς σχισμένα άκρα των θηκών τους.

Βλέποντας παλιές ελληνικές ταινίες διαπιστώνει κανείς πως η ενδυμασία των αποκριών έχει κι αυτή τη μόδα της. Μπορεί σήμερα τα παιδιά να διαλέγουν μέσα από μια μεγάλη ποικιλία τις στολές τους, με επικρατέστερες αυτές των ηρώων παραμυθιών ή cartoon, τις παλαιότερες δεκαετίες όμως τα πράγματα ήταν λίγο πιο απλά...

Εμπνευσμένες από την Κομέντια ντελ άρτε (Commedia dell'arte) οι στολές ήταν λιγότερο πρωτότυπες και περισσότερο κλασσικές.

Στα μπαλ μασκέ της δεκαετίας του 1950 εκτός των άλλων έβρισκε κανείς Αρλεκίνους, Κολομπίνες, Πουλτσινέλους και άλλους χαρακτήρες της λαϊκής ιταλικής κωμωδίας.

Ας δούμε όμως τι ακριβώς είναι η κομέντια ντελ άρτε και οι ήρωες που την αντιπροσωπεύουν.

Commedia dell’arte σημαίνει κατά λέξη κωμωδία της τέχνης, κωμωδία δηλαδή που δημιουργείται από επαγγελματίες ηθοποιούς σε αντίθεση με τους ερασιτέχνες της λόγιας κωμωδίας. Μιλάμε για ένα σύνολο λαϊκών θεατρίνων οι οποίοι έφτιαχναν μόνοι τους τα κοστούμια και τις μάσκες τους και με τη διαμόρφωση της φωνής αλλά και τη στάση του σώματος, δημιουργούσαν τους χαρακτήρες. Βλέπετε στηριζόταν περισσότερο στον ηθοποιό και λιγότερο στον συγγραφέα.

Η Commedia dell'arte καθιέρωσε την αναπαραστατική κίνηση σαν διεθνή γλώσσα έκφρασης. Σ' αυτή, βασίστηκαν μεταγενέστεροι κορυφαίοι ηθοποιοί όπως ο Charlie Chaplin, για να δημιουργήσουν δικούς τους διάσημους ρόλους. Ένας από τους γνωστότερους δραματουργούς του 20ου αιώνα, ο Ντάριο Φο (νόμπελ λογοτεχνίας 1997), χρησιμοποίησε επίσης τεχνικές της Commedia dell'arte.

Ας δούμε έναν έναν, τους χαρακτήρες.

Λάμπρος Κωνσταντάρας - Δημήτρης Χόρν στη διάρκεια γυρίσματος της ταινίας "Η φωνή της καρδιάς" 1943

Αξιοσημείωτη είναι η ίδρυση της Φίνος Φιλμς το 1942, που κατόρθωσε να παρουσιάσει μια αξιόλογη δουλειά και το 1943 να δημιουργήσει την πρώτη της ταινία με τίτλο « Η Φωνή της καρδιάς» η οποία, θεωρείται ταινία - σταθμός στην ιστορία του ελληνικού σινεμά, αφού καταγράφεται ως η πρώτη ταινία της νεοσύστατης Φίνος Φιλμ.

Η ταινία, που ήταν μια αισθηματική κομεντί σε σενάριο και σκηνοθεσία Δημήτρη Ιωαννόπουλου και παραγωγή της Φίνος Φιλμ, εγκαινιάζει μια νέα εποχή, κατά την οποία ο ελληνικός κινηματογράφος θα έχει μια υπολογίσιμη και σταθερά ανερχόμενη παραγωγή.

Η δεκαετία αυτή υπήρξε ως η χειρότερη ίσως, στην νεοελληνική ιστορία. Ξεκινά με πόλεμο, συνεχίζεται με τη χαρά της απελευθέρωσης και τελειώνει με πίκρα. 

Το σκηνικό της καθημερινότητας αλλάζει. Η αγορά βρίσκεται διαλυμένη και προσπαθεί να ανακάμψει με δουλειές του ποδαριού. Τα περίπτερα της γειτονιάς προσφέρουν τώρα, "τηλέφωνον δια το κοινόν" αλλά και προφυλακτικά. 


Οι νεαρές κοπέλες ετοιμάζουν την προίκα τους και καθώς η "φτήνια τρώει τον παρά" οι πλανόδιοι πωλητές ειδών προικός, γυρνούν τις γειτονιές κάνοντας χρυσές δουλειές. Τα εργόχειρα γίνονται με κλωστές "Πεταλούδα" και "Κιθάρα" και τα κορίτσια αρχίζουν να χρησιμοποιούν καλλυντικά "Το καλόν".



Η μόδα, που την εξέλιξή της εμπόδισε όπως ήταν αναμενόμενο ο πόλεμος, ξεκινά τα μεταπολεμικά της βήματα με πρώτο τον Cristian Dior, ο οποίος δίνει στα ρούχα την αίσθηση της πολυτέλειας και κάνει τη γυναικεία μόδα πιο θηλυκή και αριστοκρατική.
Στην Ελλάδα με τη δυσκολία που υπήρχε στην εύρεση καινούργιων υφασμάτων, ανθεί η μεταποίηση σε ό,τι παλιό μπορούσε να "αξιοποιηθεί". Τα ρούχα είναι απλά και λειτουργικά, ενώ τα χρώματα είναι διακριτικά.
Η γυναίκα μέσω της μόδας προσπαθεί να πετάξει από πάνω της τον πόλεμο και να προχωρήσει μπροστά, προσέχοντας την εμφάνισή της και προσθέτοντας σ' αυτή, κομψά καπέλα και κομμώσεις με μπούκλες. Οι άντρες κολλημένοι στη στρατιωτική ενδυμασία, την καθιέρωσαν και στις κοινωνικές τους εμφανίσεις.



Ο ώριμες κυρίες φορούν κολόνια "Τόσκα" ή χύμα, τις Κυριακές κυρίως, πλένουν με "τρινάλ", ο κιμάς "κόβεται παρουσία του πελάτου" και φυσικά ο "Ακάκιος" θυμίζει τα "μακαρόνια να είναι Μίσκο". 

Οι διαφημιστικές ταμπέλες των καταστημάτων δηλώνουν πολυτέλεια και ποιότητα με τις φράσεις "ποιότης αρίστη", "τρόφιμα εκλεκτά", "το τέλειον", "το ασυναγώνιστον". Όλα βασίζονται στο τρίπτυχο ποιότητα, αφθονία, τιμές λογικές.



Οι πόλεις επιδιορθώνονται. Η επαρχία μετακομίζει σιγά - σιγά στα μεγάλα αστικά κέντρα, κυρίως όμως στην Αθήνα. Οι πρώτες αντιπαροχές ξεκινούν. Επανέρχονται μάλιστα και τα κίτρινα λεωφορεία καθώς και τα τραμ.


Οι φωτεινές επιγραφές, εκτός από χρώμα δηλώνουν την αρχή της εποχής της διαφημιστικής ρεκλάμας, ενώ το ραδιόφωνο μπαίνει για τα καλά στη ζωή των ανθρώπων. Το 1946 χρησιμοποιείται ο πομπός, που είχαν εγκαταλείψει οι Γερμανοί, για να στηθεί το Αθηναϊκό Πρόγραμμα τη διεύθυνση του οποίου, αναλαμβάνει ο Κώστας Κροντηράς. Ένα χρόνο μετά (1947), στα Νέα Λιόσια και τις εκεί κτιριακές εγκαταστάσεις, ένα νέος πομπός βραχέων κυμάτων 7,5 KW βρίσκει τη θέση του και αρχίζει τις πρώτες εκπομπές προς τις ξένες χώρες.



Μέσα στον ίδιο χρόνο, ένας παλιός ασύρματος της Αεροπορίας στην Πάτρα μετατρέπεται σε ραδιοφωνικό σταθμό και έτσι η πόλη αποκτά δικό της ραδιόφωνο, ενώ δύο χρόνια αργότερα δημιουργούνται και λειτουργούν άλλοι τρεις σταθμοί στην Ελλάδα, αυτοί των Ιωαννίνων της Τρίπολης και της Καβάλας. Το 1948 μάλιστα, ακούγονται από ραδιοφώνου οι πρώτες διαφημίσεις, οι οποίες μεταδίδονταν ζωντανά, απευθείας από τους ραδιοθαλάμους του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ).

Ο πόλεμος, η Κατοχή και ο Εμφύλιος διέλυσαν το εκπαιδευτικό σύστημα. Όχι μόνο πολλά σχολεία καταστράφηκαν, αλλά και το έμψυχο υλικό αποδεκατίστηκε. Το δραματικό όμως που κυριαρχούσε σε όλες τις οικογένειες, ήταν τα παιδιά που δεν πρόλαβαν να μεγαλώσουν. Οι μέρες της φτώχειας και του φόβου δεν έχουν τελειώσει, όμως τώρα μπορούν οι γονείς να δώσουν στα παιδιά φρέσκο γάλα, ντοματοπελτέ και θρεψίνη στο ψωμί. Η ψυχή χρειαζόταν στήριξη και την έβρισκε στο κατηχητικό και το σώμα χρειαζόταν δύναμη, που την έβρισκε στο μουρουνέλαιο.

Τα παιδιά μετά τον πόλεμο, δεν έπαιζαν με παιχνίδια. Έπαιζαν μόνο παιχνίδια που χρειάζονταν μυαλό και πόδια, όπως το κυνηγητό, το κρυφτό, αμπάριζα και μπάλα που ήταν φτιαγμένη από κουρέλια δεμένα με σπάγκο, ενώ τα καλάμια αποτελούσαν τη βασική ύλη για παιχνίδι, αφού μπορούσαν να γίνουν πιστόλια, άλογα, τόξα, βέλη. Λίγα ήταν τα παιδιά που γνώρισαν τα πρώτα lego, που έκαναν την εμφάνισή τους το 1949, όταν η δανέζικη εταιρεία παιχνιδιών παρήγαγε περίπου 200 διαφορετικά είδη πλαστικών και ξύλινων παιχνιδιών, μεταξύ αυτών και τα γνωστά μας τουβλάκια.

Λίγο πριν εκπνεύσει η δεκαετία αυτή, τα παιδιά διαβάζουν "Ελληνόπουλο" και "Μάσκα" και ακούνε δίσκους 78 στροφών με ελληνικούς και ξένους στίχους κυρίως αγγλικούς, που γίνονται μάλιστα η αφορμή, για να μάθουν τις πρώτες τους Αγγλικές λέξεις.


Πληροφορίες από το βιβλίο "Η γειτονιά μας η παλιά" των Ν & Γ Σαραντόπουλου, εκδόσεις Σαββάλας
Φωτογραφίες: instofcom.blogspot.gr , tvxs.gr , anthologio.wordpress.com
Κείμενο: to e-periodiko mas

Πολλά έχουν ειπωθεί για τις εθνικές επετείους και για την αναγκαιότητα των παρελάσεων οι οποίες τιμούν τους νεκρούς και βοηθούν στη μνήμη του λαού...
Η ταπεινή μας γνώμη είναι πως ένας λαός τιμά τους νεκρούς του, όταν θυμάται!!! Και η μνήμη ενισχύεται με πολλούς τρόπους. Ένας απ' αυτούς είναι και τα τραγούδια, που μπορούν να μιλήσουν πιο άμεσα και πολλές φορές πιο ουσιαστικά στην ψυχή των ανθρώπων.










Χρόνια πολλά και λεύτερα!!

Με αφορμή την εθνική μας επέτειο, σκεφτήκαμε να κάνουμε αυτή τη φορά, ένα διαφορετικό αφιέρωμα. Αντί να επαναλάβουμε χιλιοειπωμένα λόγια, προτιμήσαμε να μοιραστούμε μαζί σας, αποσπάσματα από αυτά που έγραψαν γνωστοί λογοτέχνες της εποχής. Έτσι μέσα από τις πύλες του διαδικτύου, ανατρέξαμε στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Ρόδου, όπου βρήκαμε μια πλούσια συλλογή δημοσιευμάτων της εποχής, που υπογράφουν σημαντικοί Έλληνες λογοτέχνες. Οι κ. Ν. Νικολάου και Α. Αγγελής με χαρά τους μας εμπιστεύτηκαν τη δουλειά τους και τη μοιραζόμαστε μαζί σας. Τους ευχαριστούμε θερμά.

Γιώργος Σεφέρης Μέρες Γ΄ 16 Απρίλη 1934 - 14 Δεκέμβρη 1940 [ΑΘΗΝΑ-1977-ΙΚΑΡΟΣ]
Δευτέρα 28. Κοιμήθηκα δύο το πρωί, διαβάζοντας Μακρυγιάννη. Στις τρεις και μισή μια φωνή μέσα από το τηλέφωνο με ξύπνησε: « έχουμε πόλεμο ». Τίποτε άλλο, ο κόσμος είχε αλλάξει. Η αυγή, που λίγο αργότερα είδα να χαράζει πίσω από τον Υμηττό, ήταν άλλη αυγή: άγνωστη. Περιμένει ακόμη εκεί που την άφησα. Δεν ξέρω πόσο θα περιμένει, αλλά ξέρω πως θα φέρει το μεγάλο μεσημέρι. Ντύθηκα κι έφυγα αμέσως.

Στο Υπουργείο Τύπου δυο-τρεις υπάλληλοι. Ο Γκράτσι είχε δει τον Μεταξά στις τρεις. Του έδωσε μια νότα και του είπε πως στις 6 τα ιταλικά στρατεύματα θα προχωρήσουν. Ο πρόεδρος του αποκρίθηκε πως αυτό ισοδυναμεί με κήρυξη πολέμου, και όταν έφυγε κάλεσε τον πρέσβη της Αγγλίας. Αμέσως μετά τον Νικολούδη στο Υπουργείο Εξωτερικών. Ο πρόεδρος ήταν μέσα με τον πρέσβη της Τουρκίας.

Στο γραφείο του Μαυρουδή, ο Μελάς έγραφε σπασμωδικά ένα τηλεγράφημα. Ο Μαυρουδής μέσα στο παλτό του σαν ένα μικρό σακούλι. Διάβασα τη νότα του Γκράτσι. Ο Γάφος κι ο Παπαδάκης τηλεφωνούσαν. Καθώς ετοίμαζα το τηλεγράφημα του Αθηναϊκού πρακτορείου, μπήκε ο Τούρκος πρέσβης για να ιδεί τη νότα και σε λίγο ο πρόεδρος με όψη πολύ ζωντανή.

Έπειτα άρχισαν να φτάνουν οι υπουργοί, χλωμοί περισσότερο ή λιγότερο, καθένας κατά την κράση του. Το υπουργικό συμβούλιο κράτησε λίγο. Ο Μεταξάς πήγε αμέσως στο γραφείο του κι έγραψε το διάγγελμα στο λαό. Το πήραμε και γυρίσαμε στο υπουργείο τύπου. Μέσα από τα τζάμια του αυτοκινήτου, η αυγή μ' ένα παράξενο μυστήριο χυμένο στο πρόσωπό της.

Έγραψα μαζί με το Νικολούδη το διάγγελμα του βασιλιά. Καμιά δακτυλογράφος ακόμη. Πήγα σπίτι μια στιγμή και το χτύπησα στη γραφομηχανή μου. Η Μαρώ μου είχε ετοιμάσει καφέ. Γύρισα στο Υπουργείο καθώς σφύριζαν οι σειρήνες. Στη γωνία Κυδαθηναίων μια φτωχή γυναίκα με μια υστερική σύσπαση στο πρόσωπο. Τώρα όλοι μαζεμένοι στα υπόγεια της «Μεγάλης Βρετανίας».

Ο βασιλιάς με ύφος νέου αξιωματικού. Υπόγραψε το διάγγελμά του και φύγαμε. Τηλεφώνησα στο τηλεγραφείο να σταματήσουν τα τηλεγραφήματα και των Γερμανών ανταποκριτών. Οι υπάλληλοι εκεί είναι ακόμη ουδέτεροι. Δεν μπορούν να πιστέψουν τη φωνή μου:-είστε βέβαιος; και των Γερμανών; -Και των Γερμανών είπα. -Τι δικαιολογία να δώσουμε; Δεν έχω καιρό για συζητήσεις: -Πέστε τους πως τώρα είναι χαλασμένα τα σύρματα με το Βερολίνο, κι αν φωνάζουν πολύ στείλτε τους σ' εμένα. . Πήρα και έδωσα το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν μας και κατέβηκα στους δρόμους για να ιδώ τα πρόσωπα. Το πλήθος έσπαζε τα τζάμια των γραφείων της «Αλα Λιτόρια» .

Στράτης Μυριβήλης: Η ώρα της ιστορίας. (Δημοσιεύθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1940 στο περιοδικό Νέα Εστία, τεύχος 334)
Σε μιαν ώρα που κανείς δεν ξέρει, σε μια στιγμή που μόνο ο Θεός ορίζει, μέσα στο ναό της Ιστορίας σημαίνει ξαφνικά η βαθειά καμπάνα της Μοίρας πάνω στα ριζικά των λαών. Τότε τα άτομα που αποτελούν την εθνικήν ολότητα, πετούν θεληματικά ένα μεγάλο μέρος από τα πιο ακριβά προνόμιά τους, αυτά ίσα-ίσα που κατοχυρώνουν τη μονάδα μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Όλοι τότες, υποταγμένοι σε μιαν ακατανίκητη κεντρομόλο δύναμη, αναζητούν τον πυρήνα της ομογένειας, πυκνώνουνται γύρω εκεί, για να δώσουν, όσο γίνεται πιο υπεύθυνα, το μεγάλο «παρών» της φυλής,. Μπροστά στο κάλεσμα της Μοίρας. . Μια φυλή, ένα έθνος, ένας λαός, είναι προικισμένα με βιολογικά νειάτα τόσο περισσότερο, όσο πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά θα μπορέσουν να κάνουν τη σωτήρια προσαρμογή, από το άτομο στην ομαδική ολότητα.

Σαν γίνει αυτό, τότες πια η φυλή, οπλισμένη με όλα τα ψυχικά και ζωικά της χαρίσματα, παίρνει την ιστορική της φυσιογνωμία και από μια σκόνη ατόμων, που ήταν πριν, γίνεται ξαφνικά μια πελώρια ενιαία μορφή, εμψυχωμένη από μια μοναδική θέληση. Αναπνέει μέσα της ένας ολάκερος λαός, μ' ένα στήθος πελώριο, και το ρυθμό στις πράξεις και στους λογισμούς τους, τον δίνει μια θεόρατη καρδιά με το σφυροκόπημα του ρυθμού της.

Μόνο στους λαούς πού' ναι γερασμένοι βιολογικά, βλέπουμε τα άτομα και τις μικρές ομάδες, να τραβάνε παραζαλισμένα, το καθένα το δρόμο του, μπροστά στην κρίσιμη ώρα, όταν επίσημα θα βαρέσει η βαριά καμπάνα της Μοίρας.

Αυτή η ομοθυμία των δέκα εκατομμυρίων Ελλήνων, με την οποίαν αντίκρυσαν το φοβερό γεγονός του πολέμου, είναι θαρρώ το πιο σπουδαίο φαινόμενο μέσα στην ιστορία του έθνους μας ολόκληρη. Η Ελλάδα σύσσωμη, σύψυχη, στάθηκε μπροστά στο ανοιχτό βιβλίο της Μοίρας και υπαγορεύει το νέο κεφάλαιο της ιστορίας της.

Δεν έγινε αυτό με εξαναγκασμούς ούτε με φοβέρες. Τα δέκα εκατομμύρια των Ελλήνων πρόσφεραν τους πληγωμένους εγωισμούς των, τις φιλοδοξίες και τα μίση και τα πάθη τους τα πολιτικά, και τους προσωπικούς φθόνους και τις ματαιοδοξίες τους, πρόσφεραν τις κοσμοθεωρίες τους και τις διαφωνίες τους και τις αυταρέσκειές τους, πρόσφεραν τις ελευθερίες τους στο βωμό της Ελλάδας, με τον ίδιο τρόπο που τα ζευγάρια πρόσφεραν τις χρυσές βέρες τους και οι πτωχές υπηρέτριες τις οικονομίες τους. Έτσι οι πεντακόσιες χιλιάδες των στρατευμένων νέων πρόσφεραν τα νειάτα και τη ζωή τους. Όλοι με λεύτερη τη θέληση, όλοι από το περίσσευμα της καρδιάς.

Αυτό το θάμα δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται μέσα στην ιστορία της φυλής, Δε θα' ναι και η στερνή. Γιατί η Ελλάδα, μέσα στο προνομιούχο κύτταρό της, είναι ένας αιώνια νέος και ολοζώντανος οργανισμός. Είναι η ίδια η έννοια της νιότης, ενσαρκωμένη σε μια ράτσα εύστροφη, ευφάνταστη, γεμάτη πείσμα και γοητευτική τρέλα.

Απ' την άλλη μεριά των συνόρων μας χτυπά ένας λαός 45 εκατομμυρίων. Τον νικούμε γιατί είμαστε μια φυλή αρσενική και λεύτερη, κι είναι μια φυλή από 45 εκατομμύρια σκλάβους.

Είναι ένας αγώνας άνισος αυτός και οι λαοί του κόσμου, οχτροί και φίλοι και αδιάφοροι, τον παρακολουθούν με κατάπληξη. Ποιο θα' ναι το τέλος του;

Ελάχιστα ενδιαφέρει αυτό το τέλος. Ολάκερη η δικαίωσή μας στέκεται στην αρχή. Το πώς όλοι μαζί κάναμε τον πόλεμο, αυτό είναι η νίκη της φυλής. Όλα τ' άλλα είναι μηχανολογία. Και δεν είναι μόνο μια πράξη τιμής ετούτη η ομόψυχη ενέργεια. Είναι ακόμα μια πράξη υγείας και μια πράξη φαντασίας. Μόνο ένα οργανισμός πλημμυρισμένος από τη χαρά και τη δόξα της ζωής έχει τη δύναμη να ορμά προς τη θυσία με τόσο κέφι. Και μόνο ένας λαός με ισχυρή φαντασία, μπορεί να εξαρθεί πάνω από το υλικό βάρος των ατομικών συμφερόντων και να χυμήξει με τέτοια αποκοτιά, με ανοιχτές τις φτερούγες προς την αναμμένη φλόγα.

Σήμερα στεκόμαστε στην υψηλότατη κορφή της ιστορίας μας. Εκεί που ο αέρας είναι αμβροσία. Μπορούμε σήμερα να δεχτούμε τον Αισχύλο κοντά μας, δίχως να μας ταπεινώσει ο μεγάλος και ιερός ίσκιος του.

Και είναι μια υπεράνθρωπη χαρά για κάθε πνευματικό άνθρωπο, να μπορέσει να σταθεί με ασφάλεια και με επίγνωση σε τούτη την επικίνδυνη θέση, όπου το χώμα είναι σφραγισμένο από τα βήματα των θεών και των ηρώων. Να σταθεί με τη συνείδηση φωτισμένη από το μεγάλο ήλιο της φυλής, φωτισμένη ως τα βαθειά, έτσι όπως φωτίζεται ο καθάριος βυθός της θάλασσας, όταν τον χτυπάει κάθετα ο ήλιος, και ξεχωρίζεις μέσα να γαλανίζουν λογής-λογής πετράδια και νερολούλουδα.

Όρθιος πάνω στη βίγλα της επίσημης ώρας, γεμάτος από ολάκερο το παρελθόν της φυλής, γεμάτος από όλο το νόημα της Ελληνικής Γης, που γέννημα και φύτρο της είναι ο καθένας μας, έργο του ήλιου της και του χώματος και της θάλασσάς της. Να σταθεί ο καθένας μας δικαιωμένος και ήσυχος μπρος σ' οτιδήποτε κι αν πρόκειται να συμβεί. Φτάνει αυτό να 'ναι μέσα στο Νόμο της Ιστορίας της φυλής, που αυτός προστάζει και εμείς πράττουμε. Να σταθεί ευτυχισμένος και να αναπνεύσει με όλο του το στήθος τον αέρα των ελληνικών αιώνων, που' ναι μεθυστικός σαν κρασί, γιατί είναι γεμάτος από σπέρματα ζωής, από τραγούδια και μύθους και φαντασίες.

Ο καθένας να σταθεί έτσι με τη ψυχή γυμνή μπροστά στο Θεό, ώσπου να αισθανθεί την ασήμαντη μονάδα της ύπαρξής του απόλυτα ενσωματωμένη μέσα στην αιώνια μορφή της φυλής, αιώνιος κι αυτός μαζί της.

Γιατί σήμερα μέσα στον καθένα μας υπάρχει ολάκερη η Ελλάδα, ζει μέσα μας με όλους τους αιώνες της ιστορίας της, κοιτάζει μεσ' από τα μάτια μας με όλους τους ήρωές της, λατρεύεται στην προσευχή μας με όλους τους θεούς της, χορεύει μέσα στη φαντασία μας με όλα τα χρώματα, τους ήχους και τις γραμμές της.

Αν όλοι μπορέσουμε να φωτίσουμε την πράξη του πολέμου που πολεμούμε με αυτό το ήρεμο και σταθερό φως, δεν υπάρχει φόβος να λυγίσει κανένα γόνατο, ως το τέλος. Αυτό το φως, το « ιλαρόν φως », που λέει η εκκλησία, είναι κείνο που έκαμε και κάνει όλους τους ήρωες της πανανθρώπινης ιστορίας να τραβάνε χαμογελαστοί το δρόμο της αποστολής τους, με τόση ασφάλεια, με τόση χάρη.

Άγγελος Σικελιανός, Εικοσιοχτώ του Οχτώβρη του 1940
(Δημοσιεύθηκε στις 15 Νοεμβρίου 1940 στο περιοδικό Νέα Εστία, τεύχος 334)
(Από τα Χωρικά της Σίβυλλας: ο «Όρθιος σκοπός»)
Το γένος βουλιαγμένο μες στον αιώνα
να λυτρωθεί μονάχο του μπορεί
μα να ξυπνήσει πρέπει η πλέρια Μνήμη
βαθειά του, αδάμαστη και τρομερή

Κανείς δε θα ξεφύγει τη γενιά του!
το βάρος της θα σπάσει ως τη στιγμή
που βγαίνοντας από τη λησμονιά του
στο φως που πια δεν στέκουν δισταγμοί,.................Της ζωής θε να ντυθεί την πανοπλία,
και μ' ακέριο τον άγιο σκελετό
των περασμένων, θα στηθεί στη γη του
με το κεφάλι αλύγιστο κι ορτό!

Ελέγαμε: ένα Μαραθώνα ακόμα! Ελέγαμε: Μια Σαλαμίνα ακόμα! Ελέγαμε: Ακόμα ένα εικοσιένα! Κι ήρτες τέλος συ, Μητέρα-Μέρα, οπού αγκάλιασες κι ανύψωσες ολόκληρα τα περασμένα στον ανώτατο λυτρωτικό σκοπό τους, στον υπέρτατο τους ηθικόν Ιστορικό Ρυθμό!

Ω δικαίωση όλων των ελληνικών αγώνων! Ω ύψιστη ηθική στροφή μέσα στο χάος ολόκληρου του Κόσμου! Και μαζί, ω γιγάντια, πλέρια ιστορική καταβολή, από την οποία, ..Ν ι κ η τ έ ς, οι Έλληνες, θα ξεκινήσουμε αύριο, πρωτοπόροι της πνευματικής ανάπλασης ολόκληρης της γης!


Ω Μέρα-Μάννα, που μας έσπασες ακέρια κι ως το ύστατο, όλα τα κρυφά εσωτερικά δεσμά μας! Ω κοσμοϊστορική Ελευθερία, τόσο βαθειά λαχταρισμένη! Να Σε! Σε κατέχουμε! Σε νιώθουμε! Σε θέλουμε!

Και θε να Σε κρατήσουμε όλοι, στο τεράστιο ύψος που μας φανερώθηκες απ' τα χαράματα των Εικοσιοχτώ του Οχτώβρη του 1940, κι ως με τη συντέλεια των αιώνων, είτε ζήσουμε, είτε, αύριο που θα φέγγεις πάνω απ' όλο τον πλανήτη το γιγάντιο φως Σου, θα βρισκόμαστε στα σπλάχνα Σου, ω Μητέρα, αθάνατοι νεκροί! 5 του Νοέμβρη 1940, Αθήνα

Α. Τερζάκης: Ελληνική εποποιία [ΑΘΗΝΑ-1980-ΕΣΤΙΑ]
(Για τον Αλέξανδρο Διάκο)

Ο ένας λόχος κατορθώνει να φτάσει στις 10 η ώρα στο Γάβρο, ο άλλος όμως ανηφορίζει με δυσκολία κι απώλειες στην πλαγιά της Τσούκας.

Οι Ιταλοί την υπεράσπιζαν με πείσμα. Επικεφαλής του λόχου του ο νεαρός υπολοχαγός Διάκος κυριεύει το ύψωμα, αλλά οι Ιταλοί κάνουν αμέσως σφοδρότατη αντεπίθεση με πυροβολικό και όλμους. Βροντάει, καπνίζει η βουνοπλαγιά, ο ελληνικός λόχος ανατρέπεται, αποσύρεται, ο Διάκος όμως δεν το βάζει κάτω, θέλει να φτάσει με κάθε τρόπο στον αντικειμενικό σκοπό του. Κάνει νέα έφοδο, μπαίνοντας μπροστά στους άντρες του με ένα τουφέκι στο χέρι. Ανηφορίζει πάλι στο ύψωμα, μέσα σε καυτό χαλάζι σφαίρες, ριπές πολυβόλων, βλήματα όλμων. Φτάνει κοντά στις θέσεις του εχθρού, αποκρούεται. Τότε ζητάει από τους άντρες του να κάνουν μια τρίτη εξόρμηση.

Ήταν πια μεσημέρι. Εκεί κοντά στο χείμαρρο, τη Μαρδίτσα, ο έφεδρος ανθυπολοχαγός Ντάσκας είδε ξαφνικά μπροστά του ένα εχθρικό πολυβολείο. «Προσοχή κύριε Ανθυπολοχαγέ!» έβαλε μια φωνή, αλλά δεν πρόλαβε. Το πολυβολείο κροτάλισε ξερά και ο Διάκος έπεσε θερισμένος. Σε λίγο έπεφτε κι ο Ντάσκας. Ο λόχος ακέφαλος τώρα, κλονίστηκε, αποτραβήχτηκε στις αρχικές του θέσεις, ενώ οι νεκροί των δύο αξιωματικών απόμεναν πίσω, εκεί που έπεσαν.

Όταν η Τσούκα πάρθηκε τελικά, την άλλη μέρα, τα δύο πτώματα θα βρεθούν με τη νιότη τους ακρωτηριασμένη, σπαραγμένη. Έτσι κατάντησε για να εκδικηθεί η ντροπιασμένη του εχθρού ανανδρία.

πηγή: rhodeslibrary.gr